Zo worden wij echt niet!

In vijfentwintig bizarre doch herkenbare verhalen confronteert

Caroline van Keeken

de lezer met ongelukkige medemensen. Zo worden wij niet is het podium van een scala aan op het oog normale mensen dat allemaal op een of andere manier ongelukkig is. Ze zijn eenzaam, worden niet gezien of hadden meer van het leven verwacht. Allemaal zoeken ze hun onheil in het bizarre: in fantasieën of vreemde experimenten. Van Keek weet, op haar beurt, met díe verhalen de lezer te verwarren, verrassen of soms zelfs in verbijstering achter te laten.

In eerste instantie lijken de verhalen van Van Keeken niet bijzonder of zeer gevarieerd. De lezer maakt onder andere kennis met een moeder van een puberzoon die amper met haar praat, een kind dat haar broertje moet begraven, een vrouw die de donor van haar man zal zijn en meerdere mensen die (soms ongewild) hun relatie in rook op zien gaan. Bijna alle verhalen beginnen alledaags; de situaties zijn herkenbaar. Maar langzaam sluipt, in elk verhaal, een minder alledaags element. De hoofdpersonen zitten gevangen in hun eigen leven en zoeken hun heil in het bizarre: seks met de ‘verkeerde’, fantasieën en experimenten. Langzaam wordt de lezer – keer op keer – meegetrokken in een verhaal dat hij begrijpt en niet begrijpt. Voor je het weet zit je midden in de gebeurtenissen en kun je niet meer terug.

‘Ook in Bergen paste ze niet. Ze schreeuwden, duwden elkaar de gangen door. Op De Rietkamp moest je daarvoor naar Harold. In Bergen deden ze niets, noteerden ze enkel iets in een schriftje dat je mee naar huis kreeg.’ Centraal in vele verhalen staat het thema ‘eenzaamheid’. Waar de ene personage alleen staat in een (verbroken) relatie, voelt de andere persoon zich opgesloten in een huwelijk waar spanning mist. Een derde persoon valt eigenlijk op zijn collega-artiest en een vierde persoon staat vrijwel alleen in het aanbrengen van kwaliteit in het toneelstuk De Kersentuin. Ze hebben slechts twee overeenkomsten: ze voelen zich eenzaam en ze vluchten in het bizarre.

En juist die uitvluchten zorgen voor de variatie in de verhalenbundel. Van Keeken schakelt in haar verhalen precies op het juiste moment over naar de fantasieën of experimenten van haar personages. Net op het moment dat ze de lezer gegrepen heeft met een herkenbaar verhaal, creëert ze vernieuwing en verwart of verrast ze. Menigmaal laat ze daarbij de lezer in verbijstering achter. Ouders die hun jonge kinderen achterlaten, de talloze malen dat de hoofdpersoon op een onverstandige manier op zoek gaat naar intimiteit of het zusje dat haar eigen broertje begraaft; elk verhaal wordt op een eigen manier bijzonder. Het is het spel tussen illusie en realiteit dat Zo worden wij niet sterk maakt.

Met ogenschijnlijk simpel taalgebruik weet Van Keeken menig lezer te bekoren. Het is niet lastig het verhaal te lezen. Echter, de verhalen begrijpen is een tweede punt. Van Keeken toont zich meester in het spelen met de verbeelding van de lezer, door juist niet te zeggen wat misschien gezegd moest worden. Menigmaal laat Van Keeken de clou van het verhaal achterwege, en laat de lezer fantaseren. Ze speelt met vermoedens en laat in het midden in hoeverre de vermoedens kloppen. Zo krijgt elk verhaal iets mysterieus, zonder dat het een mysterie is.

Zo worden wij niet is een geslaagd debuut van Van Keeken. Vijfentwintig verhalen lang weet ze te boeien, te verrassen en te verwarren en af en toe verbijstert ze.

Caroline van Keeken / Zo worden wij niet / Uitgeverij Thomas Rap, Amsterdam / 189 blz. / ISBN: 9789400407732