Een tijdje geleden bleef ik op mijn honger zitten wat boeken betreft. Ik had het gevoel dat ik steeds hetzelfde genre van boeken las – literaire romans – en besloot dat eens af te wisselen met iets anders. Maar welk boek? Er is zo veel keuze dat ik haast niet wist waar te beginnen. Tot The Martian mij plots meermaals werd aangeraden. The Martian, hét veelbesproken boek waar ook een populaire film van is. Als ik moest geloven wat iedereen zei zou dit een fantastisch verhaal moeten zijn. Mijn keuze was gemaakt. En met de kerstperiode in aantocht wist ik welk boek bovenaan op mijn lijstje zou terechtkomen. Kortom, na een vrolijk kerstfeest ging ik met The Martian in mijn hand eens zo vrolijk 2017 in. Over “het jaar goed beginnen” gesproken!

Ik ben goed de lul

Astronaut Mark Watney is samen met een select groepje uitverkozen om naar Mars te gaan. Je zou denken dat dit de droom van elke astronaut is, maar niets is minder waar. Na zes dagen op Mars doet er zich een storm voor waarbij Watney gewond raakt. De hel barst los, zowel voor Watney als voor de andere astronauten. Maar Mars laat de astronauten geen keuze: Watney is dood en ze zijn genoodzaakt opnieuw te vertrekken. Watney’s lichaam blijft achter. Tot hij wakker wordt en zijn verslag begint met de woorden:

“

Ik ben goed de lul. Dat is mijn weloverwogen mening. Goed de lul.”

Mark Watney heeft eten voor een jaar, maar het eerstvolgende ruimteschip komt pas binnen vier jaar. Hij vindt aardappelen en kan hiermee aan aardappelteelt doen. Prima idee, afgezien van het feit dat dit niet zo evident is op Mars. Hoe zit het bijvoorbeeld met water? Of bemesting? Of … . Bovendien zijn er meer problemen dan voedsel alleen. Iedereen denkt dat Watney dood is en hij kan geen contact maken met de aarde om het tegendeel te tonen. Als de oxygenator het begeeft, zal hij stikken. Als er een scheur in de Hab ontstaat, knalt hij uiteen. En ga zo maar verder. Watney maakt al snel opnieuw een vaststelling:

“Het is dus echt niet onredelijk om te stellen dat ik goed de lul

ben.”

Omdat het voor mij een nieuw genre is begin ik het verhaal zonder verwachtingen. Het is een verhaal over wetenschap. Watney moet zien te overleven en daar komt heel wat kennis en kunde aan te pas. Elke beredenering die hij maakt, legt hij grondig uit. The Martian zou onmogelijk The Martian zijn zonder deze wetenschappelijke uitleg, want het is net daardoor dat je als lezer begrijpt waarom Watney doet wat hij doet in een poging te overleven. Het maakt het boek tot wat het is. Desondanks is het voor mij soms net iets te veel van deze wetenschappelijke uitleg – exacte wetenschappen boeien mij nu eenmaal minder – maar nog voordat het mij begint te vervelen geeft Weir een interessante draai aan het verhaal: hij wisselt het perspectief van Watney op Mars af met het perspectief van de mensen bij NASA op aarde.  Dit brengt dialogen in het verhaal die er toch iets extra aan geven dan louter Watney’s monologen. Al weet Weir zelfs aan deze monologen een toets te geven doordat Watney enige – sarcastische – humor  in zijn avontuur op Mars ziet. Watney is het zonnetje in huis – behalve dat er minder zon is en het huis ontbreekt. Lachen met eenzame astronauten op Mars, dat heeft Weir goed gezien.

Maar ik hoor veel sceptici (on)terecht denken: “Allemaal goed en wel, maar hoe zit het met de geloofwaardigheid?” Een begrijpelijke vraag, maar het verhaal doet zich zodanig geloofwaardig voor dat ik mij er op geen enkel moment aan heb gestoord dat het eigenlijk niet echt is. Het is er nooit over. Ik vermoed dat deze geloofwaardigheid veel te maken heeft met de ervaring van Andy Weir als fysicus en gepassioneerd ruimtevaartliefhebber – zo vertelt de flaptekst.

I’m fucked

Als het boek van The Martian jou niet bekend in de oren klinkt dan ken je het misschien toch van de minstens even bekende, populaire film. Ik las – naar voor mij goede gewoonte – eerst het boek en bekeek een aantal weken later de film. Dat het verhaal goed is, zoveel was mij al duidelijk en dat bevestigt de film opnieuw. Net zoals in het boek voelt het verhaal tijdens de film op geen enkel ogenblik onrealistisch. Dat vind ik een heel sterk punt in het verhaal. Voor een leek zoals ik geeft de film ook een beter beeld: alles ziet er nu eenmaal uit zoals het is. Tijdens het lezen van het boek waren de beelden in mijn hoofd niet per se onrealistisch, maar toch anders – iets fantasierijker. Toch vind ik de film over het algemeen moeilijker om te volgen. Het boek legt alles uit: waarom er wat gebeurt. Dit maakt het verhaal begrijpelijk. In de film gaat alles veel sneller, worden belangrijke details vergeten. Bovendien kijk je naar de film vanop een afstand, terwijl je het verhaal in het boek echt mee beleeft. Ik had bij het lezen van het boek het gevoel alsof ik er zelf aanwezig was. Dat was bij de film absoluut niet zo. Het is mij nog niet vaak overkomen dat ik een film beter vind dan een boek – behalve bij Into the wild – , zo ook nu weer.

Kortom… het verhaal boeit, neemt je in beslag en je kijkt er de hele dag naar uit om ’s avonds te lezen hoe het verhaal verder gaat én je kijkt er het hele boek naar uit om de film te kunnen bekijken. De enige vraag die doorheen het verhaal op je lippen ligt is: “Overleeft hij het, of niet?” Je leeft zo met het verhaal van Watney mee dat je op het einde haast zelf emotioneel wordt. Zonder twijfel de moeite!

Vijf op vijf.

The Martian / Andy Weir / Karakter Uitgevers B.V. / 2011 / 333 pagina’s / ISBN 978 90 452 1084 1