Wit geld
is het derde boek van Bernlef dat ik lees – na
Buiten is het maandag
en
Onbewaakt ogenblik
. Ik vond alle drie de boeken prachtig, maar waarom ik ze zo mooi vind, is moeilijk in een recensie te vatten.
Wit geld
is een verhalenbundel die postuum is verschenen. Vlak voor Bernlef in 2012 overleed stuurde hij alle voltooide manuscripten die hij nog had naar zijn uitgever en dat wordt allemaal uitgebracht. Ook
Onbewaakt ogenblik
is na zijn dood verschenen.
Het eerste deel
Alles moet weg
bevat zes verhalen over zoekende en enigszins treurige hoofdpersonen, bij wie het allemaal niet helemaal wil lukken. Het titelverhaal gaat over een belastinginspecteur die op eigen houtje naar de Caymaneilanden vliegt om een fraudezaak te onderzoeken. Ik kon moeilijk in het eerste verhaal komen, vooral omdat ik me helemaal niet met de hoofdpersoon kon identificeren. Ik vond hem een beetje te naïef en dacht telkens ‘doe dat nou niehiet’. Wel stond het eerste verhaal vol met prachtige zinnen en bevindingen. Het tweede verhaal las ik met veel meer plezier en daardoor kwam ik alsnog in het boek.
Het tweede deel
His master’s voice
bevat twee oorlogsverhalen, hoewel het tweede verhaal meer een novelle is. Bernlef heeft zelf bepaald dat deze verhalen bij elkaar moeten staan, de volgorde van de rest van het boek is bepaald door zijn vrouw en kinderen. De oorlog wordt van een andere kant belicht dan in de meeste boeken, eerst wordt er verteld over de jazz die een Duitse soldaat en een Nederlandse jongen bindt aan de hand van zes jazznummers, daarna gaat het over een jongen die alles kwijt raakt als Nederland bevrijd wordt, zijn verzetsvrienden en zijn ouders. Dit deel van het boek leest heel anders dan de rest van het boek, er wordt een andere sfeer gecreëerd, al kan ik niet benoemen wat het verschil is. Het leest nog steeds prettig en vooral nu wilde ik door blijven lezen.
De verhaallijnen en personages in
Wit geld
zijn heel erg intrigerend en bijzonder. Bernlef bekijkt de wereld vanuit een ander perspectief dan de meeste mensen en zoomt in op dingen die je normaal niet opvallen. Bernlef geeft in alle verhalen een helder en gedetailleerd beeld van de omgeving. Zijn boeken, ook deze bundel, zijn heel erg mooi door de combinatie van vakmanschap en schrijverstalent. Eigenlijk vallen de boeken van Bernlef niet te recenseren, omdat hij ze haast ongrijpbaar schrijft.
Deze recensie is geschreven door Laure Dijkstra, 17 jaar, 6 VWO-scholiere van het Etty Hillesum Lyceum in Deventer.
Wit geld / Bernlef / Uitgeverij Querido / 2014 / 248 pagina’s / ISBN 9789021447223