Rond Pasen sprak ik mijn docent over
De Rattenlijn
. Het boek gaat over de Tweede Wereldoorlog en is zo dik…’ (de ruimte tussen z’n vingers zei genoeg). Mijn ‘zin’ in dit boek werd aangewakkerd toen ik ‘de Tweede Wereldoorlog’ hoorde, dus fietste ik naar huis met niet alleen m’n schoolboeken op m’n rug, maar ook het debuut van Matthias Rozemond bij Lemniscaat:
De Rattenlijn
. ‘Een meeslepende historische roman over een obscuur, bijna vergeten stuk Europese geschiedenis.’
In dit boek beleeft de lezer het eerste hoofdstuk door de ogen van Victoria, een jonge vrouw die is opgenomen in een Lebensborn-project en naar Heim-Friesland wordt gestuurd om daar een zoon ter wereld te brengen, zodat het Arische ras kan blijven voortbestaan. Vervolgens maak je kennis met Nicolaï die het verzet helpt met een klein transport, letterlijk. Hij wordt door een fanatieke SS’er naar concentratiekamp Neuengamme gestuurd. Hij overleeft de oorlog, maar een goede vriend kan het kamp niet navertellen. Ook Victoria verliest een belangrijk persoon in haar leven: haar zoontje wordt naar pleegouders gestuurd. Na de oorlog gaan zowel Nicolaï als Victoria op zoek naar de personen die ze in hun leven missen en misschien wel op zoek naar zichzelf. Tijdens de zoektochten zitten ze nazi’s op de hielen en komen ze erachter dat velen uit Duitsland naar Argentinië vluchten. Ze beginnen afzonderlijk van elkaar met het blootleggen van ‘De Rattenlijn’, zoals deze vluchtroute wordt genoemd. Deze klus blijkt niet zonder gevaren en de criminele nazi’s weten ondertussen wie Victoria en Nicolaï zijn, wat hun veiligheid niet verbetert. Beiden vragen zichzelf in hun zoektochten af voor wie ze de gevaren trotseren: voor hun geliefden of voor zichzelf? Of voor allebei? Tijdens hun zoektochten ontmoeten ze elkaar en ze blijken belangrijker voor elkaar te zijn dan ze in eerste instantie aannamen…
“ ‘Stehen Bleiben,’ hoorde ze nogmaals achter zich. Het klonk al ver weg. Ze voelde gras onder haar voeten. Godzijdank! Nu konden ze haar onmogelijk horen. Ze gleed, ze rende, ze strompelde. Doorzetten, praatte ze zichzelf in. Ze mocht niet Traudl achterna. Ik wil leven. Leven! Niet dood. Weg hier. Weg.”
Vol enthousiasme begon ik dus te lezen in dit boek met zo’n belangrijk onderwerp. Een onderwerp dat een prachtige roman verdient en eerlijk gezegd viel dat me een beetje tegen. Het was lastig om de verhaallijnen van beide hoofdpersonen te blijven volgen met alle namen en relaties tussen personen die me elk hoofdstuk om de oren werden geslingerd. Het lijkt me nog steeds een prachtig onderwerp om over te lezen, maar Rozemond heeft m.i. in dit boek een verkeerde opbouw gekozen. In een andere recensie wordt de opbouw en het gebruik van thrillerelementen, waar Matthijs Rozemond ongetwijfeld goed in is, ‘clichématig’ genoemd. Hier kan ik me volledig bij aansluiten. Je kunt na de eerste paar hoofdstukken gelezen te hebben de hoofdlijnen van de rest van de inhoud voorspellen, wat echt doodzonde is. Hiermee wil ik niet het volledige boek afkraken. Ik kwam er namelijk wel doorheen en heb plezier gehad in het lezen, maar soms was het lastig me ertoe te zetten om verder te lezen. Al met al dus een boek over een goed gekozen onderwerp, maar er waren veel momenten waarop ik mezelf ertoe moest zetten verder te lezen.
Deze recensie is geschreven door Merijn Brinkman, 17 jaar, scholier van het Blaise Pascal College te Zaandam
De Rattenlijn / Matthias Rozemond / Uitgeverij Lemniscaat / 2012 / 446 pag. / ISBN 9789047705147