Arne Overstijns is archeoloog. Hij is bijna klaar met zijn promotieonderzoek wanneer iemand hem geld aanbiedt. Veel geld, 25.000 euro. Daarvoor moet hij op een akker van de Westhoek graven naar de restanten van de loopgravenoorlog. Off the records, uiteraard. Diggen, zoals het genoemd wordt. De akker moet gecleared worden – alle bewijzen moeten verdwijnen. Dat brengt ons terug naar Arnes jeugd, vóórdat diggen illegaal werd. En zijn heden, want het gaat toch in tegen alles wat hij als archeoloog wil. Tot zijn doctoraalsbeurs plotseling wordt ingetrokken. De klus aannemen lijkt de enige manier waarop hij zijn onderzoek af kan maken. Dus hij gaat graven, met twee nietsvermoedende jeugdvrienden.

Het werk begint voorspoedig, maar met elk geheim dat de kleigrond prijs geeft, lopen de spanningen verder op. Oude spanningen, uit hun jeugd en van nog veel vroeger. De hormonenmaffia, jaloerse vriendinnen, Hitler en Stalin, de miljoenen slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, ze spelen allemaal een rol. Meestal zijn het figuranten, toeschouwers van het echte verhaal. Ze illustreren de onderkant van de samenleving, de donkere kant van de mens en zijn drijfveren. Langzaam bouwt de druk zich op, tot de personages geen kant meer uitkunnen. Ze hebben zichzelf ingegraven in de vette kleigrond van Flanders Fields. En dan is er nog maar één optie: de onderste steen moet boven komen. Het verleden, het heden, de toekomst. Alles is met elkaar verbonden. Het web wordt ontward. Koste wat het kost.

Met

Diggers

werpt Gaea Schoeters zich op de markt van de thrillers. Niet zo gek, dacht ik, want dat genre is big business op het moment. Wie echter een reguliere thriller verwacht, zo een van 13 in het dozijn, komt bedrogen uit. Hoewel het boek lijkt te beginnen als vele anderen – iemand laat zich in met louche zaken, dat zal wel mislopen – blijkt de spanning van

Diggers

zich heel ergens anders af te spelen. Eigenlijk fungeert het begin van het diggen vooral als catalyst. Het gevaar zit hem juist in het verleden en in de drijfveren van mensen. Spanningen van vroeger komen terug. Maskers vallen af, karakters komen naar voren. De politiek blijkt ook geen schone handen te hebben. Zo wordt je langzaam het boek ingezogen, totdat je op een gegeven moment beseft dat van de oorspronkelijke verhaallijn eigenlijk weinig over is. De akker vervaagt vaak tot een decor, om af en toe ineens weer naar voren te komen, verassend. Maar op dit punt aangekomen maakt dat ook niets meer uit, het is juist de kracht van het boek. Een onheilspellende sfeer heeft zich meester gemaakt van het verhaal, zonder dat je altijd de vinger erop kan leggen waar die spanning vandaan komt. Dat is meesterlijk gedaan. De geheimen spelen een cruciale rol. Geheimen uit het verleden, geheimen van het heden. Stuk voor stuk worden ze ontrafeld. Het verandert relaties voorgoed. Wie zal de waarheid overleven? Proef vast een beetje van de sfeer in het hiervolgende filmpje…

Diggers / Gaea Schoeters / Uitgeverij Manteau / 2011 / 605 pag. / ISBN 9789022326213