In

De boom met de bittere bladeren

worden we naar het Afrikaanse Rwanda in 2008 gekatapulteerd, veertien jaar na de Rwandese genocide. De zeventienjarige Maridadi zou graag studeren aan de universiteit, maar daar is geen geld voor. In de plaats daarvan werkt ze op de plaatselijke markt. Maridadi’s eentonige leventje wordt plots overhoop gegooid als een Nederlandse studente, Puck, opduikt. Puck neemt Maridadi mee op tocht als haar tolk. Door alle vragen die Puck stelt begint Maridadi zelf ook meer en meer na te denken over haar verleden, de geschiedenis van Rwanda en haar eigen familie en de gebeurtenissen tijdens de vreselijke periode in 1994.

Een leuk weetje is dat de schrijfster dezelfde opleiding volgde als het personage Puck, namelijk culturele antropologie. Daarvoor verbleef ze als student in Senegal waar ze een complete cultuurshock onderging. Haar fascinatie voor Afrika die al van jongs af aan aanwezig was bleef. Na Senegal bezocht ze nog andere Afrikaanse landen, waaronder Rwanda. Op die manier kwam Ruth Erica meer te weten over de manier waarop Rwandezen omgaan met de naweeën van de Rwandese geschiedenis.

Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon, Maridadi. De auteur weet het personage goed vorm te geven en geeft ook mooi de banden en relaties weer die Maridadi heeft met de andere personages. Ik bleef echter wat op mijn honger zitten bij de uitwerking van de andere karakters. Er werd niet altijd dieper ingegaan op de beweegredenen achter het doen en laten van die nevenfiguren. Dat vond ik jammer. Anderzijds wou de auteur ook duidelijk maken dat Maridadi weinig hoogte krijgt van sommige personages (omdat ze meer gesloten zijn, of omdat het cultureel zo gebonden is). In dat oogpunt is de auteur dan wel geslaagd om dat te laten overkomen (al blijf ik er bij dat ik graag wat meer over hun denkwijzen had geweten).

De betekenissen van de Rwandese (achter)namen sluiten mooi aan bij de eigenschappen van de personages: Maridadi Mukamuhoza = degene die troost: Maridadi brengt troost in het leven van haar vader en haar moeders familie; Samuel Nzabona = ik zal het wel zien: zwijgzame vader waarbij Maridadi maar moeilijk door zijn schild kan breken; Speciose Ingabire = cadeau van God: de overleden moeder van Maridadi heeft bij veel mensen een speciaal plaatsje in hun hart veroverd.

Het hoofdpersonage maakt een mooie evolutie door in het boek. De ontmoeting met Puck leert haar om dingen in vraag te stellen en stil te staan bij onderwerpen die vaak vermeden worden (de volkerenverdeling hutu’s, tutsi’s, twa’s; de genocide; de dood van Maridadi’s mama). Van een ijverige volgzame studente evolueert Maridadi naar een onafhankelijk personage dat zelf keuzes maakt over haar toekomst en hoe ze het verleden wil verwerken. Wat ook mooi gebracht is in het verhaal is de veranderende communicatie tussen Maridadi en de andere personages tijdens deze groei. Er wordt nu ook op een veel gelijkere manier met Maridadi contact gelegd.

Zelf wist ik nog bijna niets over het traumatische verleden van Rwanda, noch over de economische statusverschillen tussen de hutu’s en de tutsi’s die aan de basis lagen voor de opstand. Dus ik kan niet oordelen of de auteur zich bij dit fictieverhaal mooi aan de feiten heeft gehouden of niet. Met de Rwandese kennissen die ze heeft verzameld op al haar verschillende reizen, denk ik dat dat wel goed zit. Het is haar in ieder geval prima gelukt om de Rwandese cultuur en gebruiken te verweven doorheen het boek. Ik vond dit verhaal alvast een heel boeiende eerste kennismaking met de geschiedenis van dit stukje van Afrika. Samen met Maridadi leert ook de lezer maar stukje bij beetje meer kennen over de schokkende gebeurtenissen. Hiervoor gebruikt de schrijfster verschillende indirecte bronnen doorheen het boek: gesprekken met kennissen, vragen van Puck, herdenkingssites, flash backs, nachtmerries, documentaires…

Dit debuut van Ruth Erica leest vlot, is spannend en ontroerend. Je leeft helemaal mee met alle struggles die Maridadi doormaakt en de nieuwe ontdekkingen die ze doet. Kortom:

De boom met de bittere bladeren

heeft alle ingrediënten voor een goed jeugdboek, dat ook door oudere lezers gesmaakt zal worden, over een onderwerp dat misschien nog niet genoeg gekend is (en dat voor een vroegere kolonie van België). Het verhaal maakt duidelijk dat geweld gericht tegen een bepaalde bevolkingsgroep leidt tot diepe wonden in de samenleving. De gevolgen daarvan beïnvloeden generaties lang de geschiedenis.

De boom met de bittere bladeren/Ruth Erica/Lemniscaat/2020/255 pag./ISBN 9789047711995

Anna:

Ik woon en werk in Lokeren als zelfstandig pediatrisch kinesitherapeute. Alhoewel ik een trage lezer of ‘slowreader’ ben, heb ik wel altijd een boek bij me. Wat ik zo leuk vind aan lezen is dat je echt kan meeleven in de nieuwe wereld waarin je terecht komt en alles van de dagelijkse sleur even aan de kant laat liggen. Samen met De Leesfabriek heb ik al heel wat nieuwe boeken en schrijvers leren kennen!

Dit boek kun je meteen bestellen via deze bestellink van Libris.nl

.

.