Een boek over de voorproever van Stalin. Ook al is het fictie, mij leek dat een heel fijn perspectief. Vanuit het Kremlin een van de grootste politieke figuren gadeslaan. Noem het voyeurisme, maar het is altijd interessant om te zien hoe verschillend mensen iemand zien, zeker in het geval van historische figuren. De achterkant beloofde satire en een innemende hoofdpersoon.

Kwamen al deze verwachtingen uit? Dat weet ik eigenlijk nog steeds niet, ook al is het al weer even geleden dat ik het boek las en heeft het verhaal de tijd gehad om in te zinken.. Absurdistisch was het verhaal van voorproever Joeri zeker, satirisch? Misschien, maar voor mij dan wel meer de karikaturale kant van satire.

Joeri is twaalf jaar en wordt door een bizarre aaneenschakeling van evenementen de voorproever van Stalin en, bij vlagen, diens vertrouweling. Stalin is bijna aan het einde van zijn leven en meer paranoïde dan ooit tevoren. Niet ten onrechte, al zal de enorme hoeveelheid wodka zijn paranoia ook zeker niet verminderd hebben.

Joeri is een, schijnbaar, simpele jongen, die een zware aanrijding met een koets heeft overleefd. Sindsdien werken zijn hersenen net even anders en wat langzamer. Ook is hij immuun voor pijn geworden. Dat is zeker handig wanneer je in het Kremlin werkt voor een gevaarlijke gek.

De meeste ministers en legerleiders van Stalin gaan er vanuit dat Joeri simpel is. Dus krijgt Joeri veel meer te zien en te horen dan de gemiddelde bewoner van het Kremlin.

Voor mij was Joeri niet de innemende jongen die op de achterflap van het boek beschreven wordt. Hij laat nooit het achterste van zijn tong zien en kwam op mij nogal emotieloos over. Hierdoor kon ik geen verbinding met hem maken. Het zal ongetwijfeld de bedoeling van Wilson geweest zijn om Joeri zo neer te zetten, maar voor mij werkte het niet. De (gespeelde) naïviteit en traagheid van denken ging me op een gegeven moment enorm irriteren. Dat hij de man die zijn ouders heeft laten verdwijnen totaal niet lijkt te haten was een ander punt waardoor Joeri voor mij ongeloofwaardig en een leeg personage bleef.

Wel heel interessant waren de intriges en politieke spelletjes die je te zien kreeg. Stalin leeft in de roman eigenlijk alleen nog omdat de mannen die op zijn positie azen nog bezig zijn met hun onderlinge machtsstrijd om te bepalen wie de nieuwe leider zal worden. Deze politieke bad guys waren heel geloofwaardig in al hun kruiperig- en wreedheid.

De feestjes, op het Kremlin zeker geen luchtige en risicoloze avonden, werden door Wilson sterk

neergezet. Hij beschrijft met veel animo en enthousiasme de excessen en vernederingen. Zo te lezen beleefde hij er veel plezier aan om op die momenten helemaal los te gaan. Deze passages lijken Wilson het meest te liggen. Op die momenten geloofde ik het verhaal. Hij schittert wanneer de lelijke kanten van de mensheid aan bod komen. Erg jammer dat deze geloofwaardigheid in de andere scènes niet uit de verf kwam. Dat had het complete verhaal, voor mij, naar een hoger niveau getild.

Absoluut briljant is het einde van de roman. De manier waarop Wilson uiteindelijk afrekent met Stalin was een complete verrassing. Origineel, geloofwaardig en op een bepaalde manier zó typisch Russisch dat het lijkt op een roman einde van een van de grote Russische schrijvers.

Dus ja, er zaten veel verschillende kanten aan dit boek. Op sommige momenten was het genieten op andere momenten was het pure ergernis. Ik ben er nog steeds niet uit wat mijn eindoordeel is 😉

De voorproever/Christopher Wilson/vertaling Ireen Niessen/Ambo Anthos/2017/211 blz./ISBN 9789026337833