De Laatste Getuige vertelt het levensverhaal van Wim Aloserij. Hij overleefde drie concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog en een van de grootste scheepsrampen aan het einde van die periode. Ik heb het boek mogen ontvangen van Frank Krake, de auteur, en ik ben bij ontvangst dan ook gelijk in het boek gedoken. Wat het boek misschien nog wel des te belangrijker maakt is het feit dat Wim op 2 mei 2018 is overleden, midden in alle interviews en voordat hij op 4 mei tijdens de dodenherdenking kon spreken.

Het boek begint het verhaal van Wim direct in het Amsterdamse Kattenburg, een ‘eiland’ midden in de stad. Mocht je er nu eens willen gaan kijken, het is het gebied achter het Scheepsmuseum. Wim woonde op Kattenburg samen met zijn moeder, zus, broertje en stiefvader. Omdat stiefvader Hendrik niet een hele lieve man was, om het maar zacht uit te drukken, had Wim het thuis niet altijd even prettig.

Toen bekend werd dat de oorlog toch echt in aantocht was en jonge mannen naar Duitsland werden gehaald om daar te werken, kon ook Wim zich uiteindelijk niet langer verschuilen in de slagerij waar hij werkte. Hij werd naar Duitsland gebracht en daar aan het werk gezet. Na te zijn ontsnapt en hij terug is in Amsterdam, is het uiteindelijk niet mogelijk om iets anders te doen dan onder te duiken. Daar duurt het een tijd voordat Wim wordt opgepakt tijdens een razzia en naar Kamp Amersfoort wordt gebracht.

Vanuit daar gaat het alleen maar bergafwaarts, vanuit Kamp Amersfoort gaat hij naar Neuengamme, dan naar Husum en na een tijd weer terug naar Neuengamme. Maar als de geallieerden oprukken in Noord-Duitsland wordt Neuengamme leeggehaald en alle gevangenen die nog resteren meegenomen naar het grote cruiseschip Cap Arcona, die qua grootte vergeleken kan worden met de Titanic.

Niet wetende dat er gevangenen uit de concentratiekampen op het schip zaten en in de veronderstelling dat de Nazis weg wilden vluchten op het schip wordt het schip gebombardeerd door de Britse RAF. Van de 7000 mensen aan boord, als ratten in de val, ontsnappen er maar enkele honderden, waaronder Wim.

Wat ik zo bijzonder vind aan het verhaal van Wim, is hoe hij zo ontzettend veel geluk heeft. Dat zit niet in het feit dat hij naar de kampen moest en dat hij bij een scheepsramp betrokken was, maar wel in hoe hij zich overal uit weet te redden en dus een van de 300 was die het uiteindelijk overleven, van de in totaal 7000 opvarenden. Dat haalt niet weg dat het een verschrikkelijke periode moet zijn geweest. Wim geeft zelf aan nadat hij weer thuis in Amsterdam was dat hij nog regelmatig nachtmerries had, over honden en mannen die hem achterna zaten en waarbij hij menigmaal wakker werd gemaakt door zijn vrouw.

Ook vind ik het feit dat hij katholiek wordt opgevoed, maar na alle verschrikkingen van de oorlog zich laat omdopen tot Jehova’s Getuige interessant. Omdat hij zoveel respect had voor de mannen in Neuengamme die ondanks alle verschrikkingen zo ontzettend dicht bij hun geloof bleven. Of zoals Wim het zelf beschrijft: “Al die politieke gevangen die tegen Hitler waren, stonden te spitten. Jehova’s weigerden te werken voor de Duitsers.”

Het verhaal van Wim is een verhaal dat me nog lang gaat bij blijven, niet alleen omdat er zo ontzettend veel in zijn leven is gebeurd, maar omdat hij er zo goed mee om lijkt te gaan. Na het lezen van het boek zag ik, via het Twitter-account van de auteur, een bericht over onze lokale zender die een stuk liet zien over Wim, verteld door Frank zelf. Je zag beelden over hoe Wim Neuengamme nog weer bezocht en hoe hij ook terugblikte op wat er daar allemaal was gebeurd. Een man van 94 jaar oud, die over die periode vertelt alsof het voor hem ook maar een verhaal is geweest, in plaats van dat het zijn leven was en hij die verschrikkingen allemaal heeft meegemaakt.

Ik was zo ontzettend onder de indruk van dit boek. Ik heb al vaker in recensies geschreven dat ik boeken die zich afspelen in de periode van de Tweede Wereldoorlog erg interessant vind. Deze is daar dan ook geen uitzondering op. Ik denk dat ik deze misschien nog wel extra interessant vind omdat je compleet wordt meegesleept in het verhaal van Wim. Ik heb boek uitgelezen met tranen stromend over mijn wangen omdat ik ze niet meer binnen kon houden.

Mocht je een kopie van dit boek in je handen kunnen krijgen: lees het! Want het is zo’n verschrikkelijk belangrijk onderwerp en speelt in een periode in de geschiedenis van de wereld waarvan ik vind dat we die NOOIT mogen vergeten. Het enige wat mij nu nog rust is om te zeggen; Frank, ontzettend bedankt dat ik dit indrukwekkende boek heb mogen ontvangen van je. En Wim, ik hoop dat je je rust hebt gevonden, het ga je goed.

Deze recensie is geschreven door Daphne Maatman, 28 jaar, Sociaal Pedagogisch Hulpverlener en een ware boekendraak. Wil je volgen wat ze leest, kijk dan op haar Instagram: daffodilsbooks.

De Laatste Getuige / Frank Krake / Uitgeverij Achtbaan / 5 april 2018 / 349 pag. / ISBN: 978 908 2476 415