Een nacht vol geweld stilistisch sterk weergeven

Wat gebeurt er met je wanneer je bedreigd en verkracht wordt door de man met wie je eerst het bed deelde?

Édouard Louis

geeft in Geschiedenis van geweld het antwoord. In een prachtig opgebouwde, soms zeer complexe, roman vertelt hij over de nacht waarin Reda hem zijn vrijheid ontnam.

‘Uitkijkend naar de toekomst waarin deze scène op de een of andere manier zou worden teruggekoppeld naar, toegewezen aan, herleid tot het verleden, dacht ik ook: over een week zul je zeggen: Zozo, alweer een week geleden dat het is gebeurd, en over een jaar zul je zeggen: Alweer een jaar geleden dat het is gebeurd.’ Met een complex begin, waarbij lange en ingewikkelde zinnen de boventoon voeren, start Louis zijn relaas. Hij beschrijft een scène waarin Édouard zijn lakens naar de wasserette brengt en de geur van Reda uit zijn huis probeert te halen. Voor de lezer is duidelijk dat er iets aan de hand is. Mysterieuze uitingen als ‘de kopie van de aanklacht’, voorspellen veel spanning en onzekerheid. Wat is er gebeurd? Wie is Reda?

Vervolgens keert Louis terug naar kerstavond 2012. Hij laat Édouard en zusje Clara het verhaal van Édouard vertellen. Op kerstavond ontmoette Édouard Reda, na een avond stappen met vrienden. Onderweg naar huis knoopt hij een gesprek aan met de vreemdeling en al snel is hij geïnteresseerd in deze man. Wanneer de man met hem mee wil naar huis, weigert Édouard in eerste instantie. Na kort aandringen door Reda zwicht Édouard echter. Hij neemt hem mee naar binnen in zijn huis. Helaas blijkt deze beslissing cruciaal. De avond verloopt anders dan Édouard had gehoopt.

Bijzonder aan Geschiedenis van geweld is de door Louis gekozen complexe verhaalconstructie waarbij tevens de schrijfstijl opvallend is. Het verhaal van Édouard wordt in delen door hemzelf verteld. Hij kijkt terug op de gebeurtenissen en vertelt gedetailleerd wat hem is overkomen. Echter, hij vertelt niet het hele verhaal. Andere delen van het gebeuren worden door zusje Clara aan haar man verteld. Édouard luistert ze af en hoort hoe zijn zus haar man vertelt wat Édouard eerder aan haar vertelde. Beide vertellers worden afgewisseld en maken samen het verhaal volledig. Louis past zijn schrijfstijl aan op de verteller. Waar Édouard veel meer spreekt in schrijftaal, overheerst bij Clara spreektaal: ‘En wat doet nou Édouard?’

Op deze manier ontstaat een complex, maar interessant geheel. De lezer moet wennen aan de soms abrupte wisselingen tussen Clara en Édouard, maar krijgt tegelijkertijd de kans het verhaal ogenschijnlijk objectief tot zich te nemen. Waar Édouard in detail treedt en emotie toevoegt op de cruciale delen in het verhaal, kan Clara afstand nemen en met een haast journalistieke bril kijken naar het gebeurde. Édouard kan – op zijn beurt – weer commentaar geven op de delen die Clara vertelt. Daarmee krijgt het verhaal een reflectief karakter: ‘Die avond wist ik niet wat me allemaal tegen zou kunnen staan bij Reda, wat trouwens niet heel bewust gebeurde, pas vandaag begrijp ik in hoeverre ik de werkelijkheid in partjes verdeelde en van hem alleen vasthield wat me aanstond.’

Waar de constructie van de roman in het begin zorgt voor wat onduidelijkheid, versterkt het al snel het bijzondere verhaal. Ruim 200 pagina’s schrijft Louis over iets wat hemzelf is overkomen, treedt daarbij in detail en laat de verbeelding zijn werk doen. Vrijwel direct gaat het verhaal diep en wordt de lezer meegetrokken in wat er staat te gebeuren. Er wordt gepoogd de psyche van zowel Rade als Édouard bloot te leggen, om zo begrip of misschien wel afkeer te kweken. Zo ontstaat een inzichtrijk verhaal dat op allerlei fronten diepgang ondervindt. Louis trekt een veelbetekenende parallel met Faulkner en schuwt het geven van analyses niet.

‘Ze zal nooit kunnen begrijpen dat mijn verhaal mijn dierbaarste bezit is en tegelijk het verst van me af lijkt te staan, me het meest oneigen lijkt, dat ik het tegelijk uit alle macht tegen mijn borst klem uit angst dat het me ontrukt wordt maar dat ik verder alleen maar walging voel, de diepste walging, als iemand dicht bij me komt en fluistert dat het mijn verhaal is, dat ik het in het stof zou willen gooien en weglopen zodra iemand me eraan herinnert.’

Geschiedenis van geweld is een interessante en indrukwekkende roman die niet ongelezen mag blijven. Édouard Louis legt een deel van zichzelf bloot en doet dat op een stilistisch zeer sterke manier.

Geschiedenis van geweld / Édouard Louis / Vertaald door Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre / Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam / 207 blz. / ISBN: 978 9023 466918