Meeslepend levensverhaal

Soms is niets heerlijker dan verdwijnen in een levensverhaal van een ander. Lijden met iemand anders, lachen met iemand anders en huilen met iemand anders kan prettig zijn, als is het maar om je eigen zorgen voor even te vergeten. John Boyne heeft dit concept prima begrepen in

Wat het hart verwoest

. De lijvige roman bevat het levensverhaal van Cyril; de jongen die niet verwekt mocht worden.

Het verhaal begint met een passage over de 16-jarige Catherine. Ze is zwanger en wordt door de gemeenschap in Goleen verstoten. Vanuit het perspectief van haar dan nog ongeboren zoon ziet de lezer het drama met de minuut groter worden: Catherine wordt weggestuurd en moet hopeloos alleen op zoek naar een toekomst. Ze stapt op de bus en reist naar Dublin. Pas zestig jaar later zal ze terugkeren naar het dorp dat haar in de steek liet.

Wanneer Cyril wordt geboren, staat zijn moeder hem af. Hij komt bij pleegouders belastingontduiker Charles en schrijfster Maud terecht; een allesbehalve hartelijk stel. Zonder al te veel liefde groeit de jongen vervolgens op. Al snel sluit hij vriendschap met Julian. Helaas blijkt deze vriendschap voor Cyril echter anders dan voor Julian. Cyril ontdekt dat hij niet op vrouwen valt maar op mannen. Die constatering brengt hem in Ierland in grote problemen.

Vervolgens loodst Boyne de lezer middels een heel begrijpelijk verhaal door de jaren van Cyril heen. Hij beschrijft hoe Cyril relaties aangaat en hoe hij steeds weer geconfronteerd wordt met het feit dat hij niet geaccepteerd wordt vanwege zijn geaardheid. Hoewel de reizen naar Nederland en Amerika misschien gunstig lijken, pakken ze ook op het gebied van de liefde niet altijd goed uit. Cyrils leven is hard.

Opvallend sterk in Wat het hart verwoest is de enscenering van het verhaal. Boyne laat de lezer ervaren hoe conservatief de wereld was in het verleden, hoe moeilijk het in onder andere Ierland was om een andere geaardheid te hebben en hoe er gedacht werd over zwangerschap voor het huwelijk. Daarbij sluit hij aan bij onder andere de boeken van Jan Guillou. Hoewel de wereld voor de lezer van nu misschien nieuw is, bevat hij eveneens herkenbare elementen: ook nu hebben mensen met een andere geaardheid het niet altijd makkelijk.

Het verhaal verpakt Boyne vervolgens in een stilistisch sterk jasje. Zijn verhaal is, ondanks de lijvigheid van de zeshonderd pagina’s tellende roman, zeer goed te volgen vanwege de prachtige dialogen en de sterke typeringen van de personages die daarin terug te vinden zijn: ‘‘Om dezelfde reden als waarom ik niet binnenloop bij vreemden en ze vertel hoeveel stoelgang ik heb genoten sinds het ontbijt,’ zei ze. ‘Het gaat ze niets aan.’’ De opdeling in periodes is daarbij helpend. Boyne loodst je op die manier heel gestructureerd door het leven van Cyril en creëert een interessant plot.

Helpend bij de sterke plot zijn de goed weergeven personages. Zij zorgen op zichzelf voor een interessant verhaal waardoor alle gebeurtenissen meer een bijrol lijken te krijgen. Boyne schuwt niet gebruik te maken van bijzondere en interessante typeringen die stuk voor stuk opvallen door hun wereldbeeld of gedrag. Tegelijkertijd zijn velen van deze personages voor eenieder herkenbaar en daarom juíst interessant. Cyril speelt het hele verhaal met zijn gevoelens en zoekt een weg naar zijn toekomst. Hij ontmoet in zijn leven allerlei mensen die hem op een bepaalde manier – goed of slecht – vormen. Boyne weet dit haarscherp neer te zetten, waarbij hij de lezer geen moment uit het oog verliest: het verhaal blijft herkenbaar en goed te volgen.

Naarmate Wat het hart verwoest vordert, ga je als lezer steeds meer van Cyril houden. Dit zorgt voor emotionele momenten en momenten van pijn; je wilt niet dat Cyril het leven moet leiden wat hij leidt. Tegelijkertijd zijn er ook momenten waarop je lacht. Boyne creëert een perfecte balans en scoort met een ogenschijnlijk klein verhaal. Geen groot wereldleed of gigantische oorlogen, maar gewoon een levensverhaal. Wat het hart verwoest bevestigt dat ook dit tot een prachtig verhaal kan leiden.

Wat het hart verwoest / John Boyne / Vertaling Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre / Meulenhoff / 2017 / 602 blz. / ISBN: 978 90 29 092 326