De muze is de tweede roman van de Engelse schrijfster Jessie Burton. Nog voordat ik de eerste woorden had gelezen was ik al verkocht aan het boek. De omslag bestaat uit een weerga van kleur: groene slangen, een rode typemachine, blauwe revolvers en nog meer, allemaal tegen een mysterieus indigoblauwe achtergrond. Ik weet dat ze zeggen

never judge a book by its cover

, maar voor de Muze maakte ik graag een uitzondering. Ik hoopte dat de vormgeving van de omslag niet slechts een loze belofte was, gericht op koopcijfers in plaats van een juiste weerspiegeling van de inhoud. Achteraf gezien bleek deze zorg totaal overbodig.

De muze is een historische roman die zich afspeelt in twee periodes. De eerste verhaallijn is die van Odelle Bastien die haar draai probeert te vinden in het bruisende Londen van de jaren ’60. Via Lawrie komt Odelle in aanraking met een bijzonder schilderij. Stap voor stap tracht Odelle de ware geschiedenis van het schilderij te achterhalen. De andere verhaallijn is die van Olive Schloss die samen met haar ouders verhuist naar een dorpje in Andalusië in het politiek turbulente Spanje van de jaren ’30. Daar ontmoet ze Teresa en haar revolutionaire halfbroer Isaac Robles. Het verhaal ontplooit zich rondom de relaties tussen deze mensen en werkt toe naar een climax waarin uiteindelijk alle muren van leugens en bedrog naar beneden storten.

De muze is een ongelooflijk veelzijdig verhaal. Het is een verhaal over menselijke gevoelens en relaties van allerlei soorten. Niet alleen vriendschap, liefde en bewondering, maar ook obsessie, haat, verraad en discriminatie komen aan bod. Ik vond het heerlijk om te lezen over bijvoorbeeld de prille liefde tussen Lawrie en Odelle, haar vriendschap met Cynthia en de verwarrende maar tegelijkertijd verslavende relatie met haar baas Marjorie Quick. Vooral deze laatste verstandhouding was uitermate boeiend. Odelle ontmoet iemand die haar leven compleet lijkt over te nemen. Quick springt vaak van de hak op de tak waardoor Odelle hun gesprekken maar nauwelijks kan bijbenen. Tegelijkertijd heeft Odelle het gevoel dat er meer gaande is, iets zoals een tweede gesprek tussen de regels door. Alsof er nog een andere betekenis schuilgaat onder de dingen die Quick zegt. De aantrekkingskracht van deze gelaagdheid is enorm. Deze mysterieuze sfeer is kenmerkend voor De muze in haar geheel en vormt één van de voornaamste redenen waarom het boek mij zo is bevallen. De muze weet dat gevoel op te wekken dat je krijgt wanneer je iets weet dat anderen niet weten. De sensatie van het besef dat je deel uitmaakt van een groter geheel, dat je over kennis beschikt die toegang verschaft tot een diepere laag van betekenis.

De rode draad en tevens het overkoepelende thema van De muze is echter kunst, en niet alleen omdat een schilderij aan de wortels van dit verhaal staat. In kleurrijke bewoording beschrijft Burton het proces van creatie van Olive en haar scheppingsdrang. Ik kon me precies voorstellen hoe Olive voor haar schildersezel zou staan op haar zolderkamer in Arazuelo terwijl haar polsbewegingen de ene na de andere trefzekere penseelstreek voortbrengen. Terwijl Olive zich overgeeft aan de door Isaac’s verschijning ontketende overdaad aan creativiteit, lijdt Odelle aan twijfels wat betreft haar schrijverscarrière. Ze droomde er als klein meisje al van om schrijfster te worden, desondanks is ze ergens haar intrinsieke motivatie om te schrijven kwijtgeraakt. In plaats van te schrijven omdat ze er plezier aan beleeft is ze gaan schrijven om goedkeuring en bewondering van andere mensen te ontvangen. Af en toe kreeg ik het gevoel dat Odelle wel eens een belichaming zou kunnen zijn van Burton’s onzekerheden wat betreft het schrijverschap. Hierdoor deed het verhaal soms ontzettend persoonlijk aan. Wat me brengt bij een ander aspect van kunst, namelijk hoe zij ontvangen wordt. Mensen bedenken allerlei theorieën en speculaties omtrent de intenties van de kunstenaar. De muze laat echter duidelijk zien dat de waarheid ontzettend moeilijk te achterhalen valt als van deze mogelijkheid überhaupt al sprake is.

Kortom, De muze was een heerlijke leeservaring. Het verhaal heeft ontzettend veel te bieden maar gaat wat mij betreft met name in op het universele thema van kunst: haar natuur, haar totstandkoming en haar relatie tot de wereld. In helder en levendig proza neemt Burton je mee op een mysterieuze, opwindende en inspirerende zoektocht naar antwoorden. Wanneer je tot de conclusie komt dat er misschien geen pasklare antwoorden zijn op al je vragen moet je niet gedesillusioneerd achterblijven. Zoals Burton zelf schrijft, misschien is dat nu net het geheim van kunst.

Deze recensie is geschreven door Christa Laurens, 18 jaar, eerstejaars studente Wijsbegeerte, Universiteit Leiden

De muze/ Jessie Burton/ Vertaald door Marja Borg/ Uitgeverij Luitingh-Sijthoff/ januari 2017 / 384 pag. / ISBN 9789024574704