1984 is een roman die er staat, als een kathedraal in de stad der boeken. Het is een monument, een herinnering aan een tijd waarin de mensen in angst leefden en zonder hoop. Het vuil van de oorlog kleefde nog aan de huid van George Orwell toen hij aan deze roman begon. 1984 is zo’n boek waarna je een leespauze moet inlassen, omdat het zo in je heeft gehakt. Een boek dat nog wekenlang nazindert in je binnenste.

George Orwell beschrijft het leven in 1989 in Oceanië. De wereld is verdeeld in drie wereldmachten die voortdurend met elkaar in oorlog zijn. Niemand kan echter winnen. Na de revolutie en de afzetting van de kapitalisten blijft een grauw, ziek Londen over, waarin De Partij het leven van miljoenen inwoners beheerst. …. Smith is een man van in de dertig of veertig. Elke dag vertrekt hij braaf naar zijn werk,  vervalst daar hersenloos de geschiedenis in het voordeel van De Partij, doet zinderend van woede mee met de Twee Minuten Haat en drinkt schurende jenever die naar karton smaakt na zijn werkuren. Op het eerste zicht een typische aanbidder van Grote Broer, maar iets borrelt in hem. Een laatste vleug passie, de zin om in opstand te komen, hoop.

Deze complete dystopie die Orwell creëerde, zit zo gevat in elkaar dat het kippenvel op je armen verschijnt. Nieuwspraak, een taal die ervoor zorgt dat de mensen meningen die niet stroken met die van De Partij niet kunnen uitspreken, is voorzien van een eigen grammaticaal systeem en eigen ideologie. Pijnlijk herkenbaar soms, met in het achterhoofd een Erdogan die de evolutietheorie afzweert of een Trump die de klimaatopwarming ontkent, neemt het de lezer mee naar de wereld van zijn grootste nachtmerries. Een wereld waarin aan tegenstanders van De Partij de zoete verlossing van de dood niet eens is toegestaan.

Waar het verhaal de eerste honderd pagina’s eerder traag voortstuwde, maakt het in het tweede en derde deel van het boek zo’n versnelling mee dat de lezer snakkend naar meer mee in de spanningsdraaikolk getrokken wordt. Soms iets te snel. Je miste die extra duiding, dat gevoel dat met alles tot in de puntjes rekening was gehouden. Van de ene emotie verval je in de andere, hoop zegeviert het ene moment en wordt even later in de kiem gesmoord. Het boek laat je niet los, heeft volledige macht over je als De Partij over haar burgers. Het meest enge boek dat ik ooit las, net omdat het zo realistisch en herkenbaar is, anders dan een vrouw die ingenomen wordt door de duivel. Hier is de duivel een machtsorgaan, dat de menselijkheid van de mensen traag maar geding opvreet.

Ik heb dit boek gelezen op een idyllisch strand in Spanje bij 38 graden, maar de koude rillingen die mijn ruggenwervels elektrocuteerden deden me geloven dat ik ergens in Siberië zat te verkleumen. Al wie dit boek wil lezen, je bent gewaarschuwd.

Hallo allemaal! Ik heet Margot, ben 17 jaar en hou van lezen, schrijven en fotograferen! Verder zit ik op de chiro en doe ik aan theater.

1984/George Orwell/vertaling Tineke Davids/Arbeiderspers/2013/312 blz./ISBN 9789029587099