“‘Is Turis dood?’ fluisterde Mevlut. Ik kroop met mijn kleding aan in bed.



‘Helaas niet.’



‘Jammer.’



‘Ja.’



Ik sloeg de deken om me heen en dacht aan mijn moeder. (…) Voor haar moest de nacht nog beginnen.”

In 2012 verschijnt

Eus

, het eerste semiautobiografische succesnummer van

Özcan Akyol

. Vier jaar later brengt hij wederom een verhaal over zijn leven uit:

Turis

. Woorden op de achterflap beloven veel goeds -“Beklemmend, indringend en bij vlagen bijzonder geestig.” – en gelukkig komt deze belofte meer dan uit. Vrijwel direct neemt Akyol je mee in het schrijnende, indringende, beklemmende en humoristische verhaal over zijn leven bij Turis. “

Angst, ik ben niet meer bang voor jou

.”

Akyol deelt Turis op in twee delen: het heden en het verleden. We maken kennis met de jonge Eus in het jaar 1992. Hij woont met zijn moeder en broertjes bij vader Turis en groeit op in een wereld vol geweld. Zijn vader drinkt, slaat, scheldt, vloekt en tiert. Om een zo goed mogelijk leven te leiden, geeft Eus in de eerste instantie toe aan de buien van zijn vader, maar naarmate hij ouder wordt, wordt hij sterker: hij besluit uit huis te gaan om van zijn verschrikkelijke vader verlost te zijn. Toch kan hij niet loskomen van zijn familie.

Tegelijkertijd leren we Eus kennen in 2012, het heden. Hij heeft een relatie met de Gooische Tess en probeert een volwaardig leven te leiden als beginnend schrijver. Eus’ moeder heeft gehoord dat Turis meerdere vrouwen en zelfs buitenechtelijke kinderen zou hebben. Ze verzamelt naar haar idee bewijs en stuurt Eus naar Marokko om uit te zoeken wat Turis in de vakanties allemaal uitspookt. Samen met vriend Ata vertrekt hij naar Marokko en daar leert hij zijn ouders en zichzelf kennen. Is hij slechts het product van zijn opvoeding?

“

‘Weet je,’ zei ik, ‘ik zou willen dat Turis in plaats van jouw vader was doodgegaan, dat meen ik echt.’

” Bijzonder is de manier waarop Akyol de harde werkelijkheid weergeeft. Middels een rauwe verteltrant met straattaalachtige kenmerken zet Akyol de gedachtegangen van Eus uiteen en spaart hij lezer en personages niet. Hij vertelt zoals het is: hard, kil en emotieloos. Daarbij gebruikt hij bij vlagen humoristische uitingen: “

‘Shit,’ sliste Carlos. ‘De Cees Wilkeshuisschool heeft Cambodjanen in hun team.’ ‘Nou en, wij hebben een Spanjaard en een Turk

.” De combinatie van humor met een emotieloze schrijfstijl maakt van Turis een indrukwekkend verhaal. Het geeft Akyol de mogelijkheid over zijn schrijnende jeugd te vertellen, op zo’n manier dat het voor eenieder leesbaar blijft.

Turis staat bol van de absurde gebeurtenissen. Wanneer het verhaal zelf niet zo schrijnend was, zou menig passage hilarisch zijn. De manier waarop Turis zichzelf van het leven wil beroven en de gesprekken van Eus’ moeder met de paragnost zijn over de top en worden tegelijkertijd zo beeldend beschreven dat ze een lach op je gezicht toveren, ware het niet dat de boodschap verschrikkelijk is: dit is Eus’ jeugd. Akyol begeeft zich hier op een bijzonder pad. Hij vertelt zijn verhaal over zijn ‘ellendige jeugd’, maar gebruikt daarbij een rauwe, humoristische stijl, en maakt zijn verhaal op een of andere manier luchtig. Ook de typeringen van de personages helpen mee. Tess’ moeder zorgt vanaf haar eerste verschijning voor een gevoel van afkeer door alle steken onder water naar Eus en Eus’ moeder lijkt in eerste instantie het slachtoffer van Turis. Over Turis niets dan slechts: hij wordt op zo’n manier neergezet dat het onmogelijk is geen hekel aan hem te krijgen.

“

Iedereen wordt vergiftigd door zijn opvoeding, op latere leeftijd mogen ze hun eigen keuzes maken, als ze tenminste los van hun ouders kunnen komen

.” Wanneer Eus naar Marokko gaat, ontstaat langzaam het besef dat hij een product is van zijn opvoeding. Tot zijn grote schrik ziet hij Turis in zichzelf terug. De reis naar Marokko wordt niet alleen een reis om zijn vader tevergeefs te ‘raken’, het wordt ook een reis waarin hij zichzelf ontdekt. Met alle gevolgen van dien. Akyol zet op bijzondere wijze uiteen hoe hij het product van zijn ouders is geworden. Het besef dat hij Turis in zichzelf terugziet is schrijnend, de consequenties die hij eraan verbindt, zijn mogelijk nog schrijnender.

Turis bevat het verhaal over Akyols jeugd. Met deze beklemmende, indrukwekkende, semiautobiografische roman maakt Akyol opnieuw een statement in de literaire wereld. “

Het vertrouwen van het kind is grenzeloos, hij is een volgeling van zijn ouders (…) Maar ook hij zal ooit het stadium van volwassenheid bereiken en tot de conclusie komen dat zijn ouders het allemaal niet wisten.”

Deze recensie is geschreven door Marloes Otten. Docente Nederlands op een school in Meppel, waar ze les geeft aan leerlingen uit de onderbouw van de havo, de mavo en het vwo. Marloes is een echte boekenwurm: van Mulisch tot Hertmans, van Lewinsky tot Williams: je maakt haar met van alles blij.

Turis / Özcan Akyol / Uitgeverij Prometheus / bladzijden: 317 / ISBN: 9789044625271