Ruta Sepetys heeft ondertussen niet veel introductie meer nodig. Na het verschijnen van haar debuut
Schaduwliefde
in 2011, was het voor de Nederlandstalige lezers wachten tot vorige maand voor ze eindelijk weer een boek van haar hand konden opnemen. Met
Schaduwliefde
won Sepetys de prijs van KJV in 2013 en werd haar boek bestempeld als adembenemend, krachtig en rakend tot in het diepste van je ziel. Na zo’n beoordelingen wachtten we met z’n allen in spanning af tot de komst van een nieuw boek. En daar is ‘ie dan:
Zout van de zee
.
Zout van de zee
speelt zich af aan het einde van Wereldoorlog II. In het verhaal kruisen vier jongeren elkaars pad. Joana is een verpleegster van Litouwse afkomst. Florian is een Pruis met een speciale missie. Emilia wordt beschreven als het Pools meisje met de roze muts. En Albert is een Duitse soldaat. Op de eerste pagina’s in het boek ontdekken we dat Florian Emilia redt. Enkele pagina’s later komen ze bij een schuur, waar ze Joana samen met enkele andere vluchtelingen aantreffen.
Met
Zout van de zee
houdt de auteur haar eigen familiegeschiedenis onder de aandacht. Ze stamt af van een Litouwse familie; haar grootvader is met zijn gezin uit Litouwen gevlucht ten tijde van de tweede wereldoorlog. Waarom ze dit boek schreef?
Er bestaan veel belangrijke verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Er is veel vastgelegd over strijd, politiek, schuld en verantwoordelijk, De overwinnaar bleek het leed, waardoor alle partijen werden geraakt en dat geen enkel land bespaard bleef. Tijdens het schrijven van dit boek werd ik achtervolgd door gedachten aan de hulpeloze kinderen en tieners. (…) Wanneer de overlevenden er niet meer zijn, mogen we de waarheid niet met hen laten verdwijnen. Geef ze alsjeblieft een stem.
Uiteraard ontstonden er na het lezen van
Schaduwliefde
hoge verwachtingen voor het kleine zusje van dat boek. Maar Sepetys gebruikte dezelfde beeldende taal die we ook zagen in haar debuut. Ook de diepgang, die haar werk (zover we dat kunnen concluderen na twee boeken) typeert, was erg aanwezig. Ze geeft je veel stof tot nadenken: ‘Maakte de oorlog ons slecht of zette hij alleen maar iets kwaadaardigs in werking dat al in ons op de loer lag?’ (p. 90)
Hetgeen dat mij het meest bijblijft, zijn de voelbare emoties. De gruwel wordt zo realistisch neergeschreven dat het me echt naar de keel greep en ik de paniek en wanhoop binnen in me voel oplaaien. Sommige passages hebben me zo geraakt, dat ik er zelfs in mijn slaap nog mee bezig was. De keuze voor een vierluik is hier zeker goed uitgedraaid omdat je als lezer geboeid blijft door de verschillen in perspectief tussen de personages.
Persoonlijk vind ik dit een zeer mooi boek. Het is met zeer veel toewijding geschreven, dat merk je aan ieder personage, maar ook aan het einde van het boek. Er is een ‘toelichting van de auteur’ en ‘research en bronnen’ aan toegevoegd. Wanneer ik dit las begreep ik hoe Sepetys zo een mooi en doordacht boek heeft kunnen schrijven. Vele personen hebben meegewerkt aan haar onderzoek en haar boek. Zout van de zee toont je de ellende van de oorlog, maar ook de sprankeltjes hoop die, ondanks alles, toch aanwezig waren.
Om dan toch één punt van kritiek aan te halen: enkel het slot van het verhaal was nogal verwarrend. We maken een sprong in de tijd en komen terecht in het leven van de personages enkele jaren na de ramp. Het was slechts één hoofdstuk, dat naar onze mening weinig meerwaarde biedt aan het verhaal en geen noodzakelijke toevoeging vormt.
Zout van de zee
vertelt over gruwelijke feiten waar weinigen het fijne over weten. Over hoe zelfs oorlog dromen niet kapot kan maken. Over hoe het sterkste dat de mens bezit, overeind blijft: hoop. Elke historische roman is het waard om gelezen te worden, maar deze zou je pal bovenaan moeten zetten.
Deze recensie werd samen geschreven met Hanne Corstjens, 23 jaar en leerkracht secundair onderwijs in België.
Zout van de zee / Ruta Sepetys / Uitgeverij Luitingh-Sijthoff / vertaling: Aleid van Eekelen-Benders / 2016 / 412 pagina’s / ISBN 9789024570317