Joachim Meyerhoff

verbaast de literaire YA-wereld opnieuw. Met

Ach deze leegte, deze verschrikkelijke leegte

laat hij een onuitwisbare indruk achter. Met een boek, waar humor en ernst elkaar impliciet, expliciet én op indringende wijze afwisselen, vertelt hij het verhaal van Joachim, de jongen die een acteur werd.

“Hierover wil ik vertellen: over mijn boven alles beminde grootouders, met z’n tweeën gevangen in hun schitterende huis, en over hoe het is als iemand tegen je zegt: ‘Je moet leren met je tepels te glimlachen.’

” Joachim wordt toegelaten op de toneelschool in München. Omdat hij hier niet op gerekend had, en geen verblijfplaats kan vinden, besluit hij bij zijn grootouders te gaan wonen. Voor Joachim, die zijn middelste broer verloor, is München dé plaats om naartoe te vluchten. Daar aangekomen start hij, als een van de negen uitverkorenen, met de zware toneelopleiding. Een opleiding waar hij vanaf het eerste moment niet gelukkig is. Hij lijkt niet te kunnen voldoen aan alle verwachtingen en ontdekt meer en meer dat hij niet écht vrij is op het toneel.

Meyerhoff start zijn verhaal met een humoristische, geheel eigen beschrijving van het leven van Joachims grootouders: een dag in vijf etappes, gevuld met drank. Vanaf de eerste bladzijde typeert hij Joachims grootouders sterk en gedetailleerd. Hun gesprekken, handelingen en gedachten: eenieder vindt een eigen stukje van zijn of haar eigen opa of oma terug in deze twee oudjes:

“Pizza’s en vissticks kenden ze niet. Mijn grootvader wenste orde op zijn bord. Hier de spruitjes, de aardappelen ernaast, daar de vis. Tussen de afzonderlijke gerechten moest je wel je bord kunnen zien.”

Regelmatig gaan Meyerhoffs typeringen gepaard met de broodnodige humor. De luchtige manier waarop Joachim naar bijzondere thuissituaties kijkt, de manier waarop hij het leven bij zijn grootouders beschrijft en de dingen die hij meemaakt tijdens zijn opleiding: Meyerhoff maakt er een soms bijna kluchtig verhaal van.

Maar niet alleen Joachims grootouders worden uitgebreid en nauwkeurig beschreven. Ook Joachim zelf wordt met al zijn gedachten, gevoelens en overpeinzingen gedetailleerd neergezet. Al snel begin je deze gevoelige jongen te begrijpen, lijd je mee en lach je mee: je houdt van hem, zelfs op de momenten dat hij dingen doet die maatschappelijk gezien niet geaccepteerd zijn. Veel pijn doet dan ook het moment dat het humoristische verhaal omslaat in een ernstig, verdrietig verhaal:

“Ik daarentegen wilde er nog tien beschermlagen bij, mezelf met toneelschmink dichtplamuren, onder pruiken wegduiken en me achter dikke brillenglazen verschansen. Ik wilde op het toneel staan en daarbij niet worden gezien. Ik wilde incognito mezelf zijn.”

Vrijwel direct wordt Joachim meer dat de papieren man en creëert hij meer dan louter begrip. Eenieder zal in Joachim een stukje van zichzelf zien. Of het nou de onzekerheid is, of het doorzettingsvermogen: Joachim bezit het allemaal.

Meyerhoff beschrijft het schrijnende, verdrietige verhaal van Joachim met een lach en een traan. De perfecte balans waarbij humor en ernst elkaar afwisselen, maakt dit boek tot een succes. Spitsvondige beschrijvingen,

“plotseling bleef de toon onder mijn schedeldak plakken, mijn maag trilde, musicerende ingewanden, puik kwintet: het middenrif-lever-nieren-maag-darmcombo, alles vibreerde”

, en treffende vergelijkingen maken het verhaal beeldend, zowel beschrijvend. Daarbij is de omslag in het verhaal indrukwekkend. Vanaf het moment dat Joachim beseft dat hij niet gelukkig op het toneel, neemt de ernst toe in het verhaal. Toch weet Meyerhoff ook hier, met humor, het verhaal luchtig te houden.

“Ten slotte voegde zich bij het niet-kunnen-huilen, -ademhalen, -spreken, -lopen en –staan ook het niet-kunnen-lachen.”

Meer en meer komt Joachim tot de conclusie dat de toneelwereld misschien niet zijn wereld is. Tenminste, niet op de manier zoals hij geleerd krijgt. In een emotioneel zwaar beladen slotstuk brengt Meyerhoff de lezer naar de essentie van het verhaal en toont hij de ware Joachim: “

Ik zocht in mezelf naar resten van stabiliteit.”

Met een louter indrukwekkend, benauwend en tevens hoopvol einde rondt hij Joachims prachtige verhaal af. Een verhaal waar humor en ernst elkaar afwisselen. Een verhaal dat in balans is. Een verhaal dat niet vergeten mag worden:

“Ik had het schot nodig. Alleen het schot vulde de leegte. Ik had dit bestaansbewijs van de zelfmoordenaar nodig.”

Deze recensie is geschreven door Marloes Otten. Docente Nederlands op een school in Meppel, waar ze les geeft aan leerlingen uit de onderbouw van de havo, de mavo en het vwo. Marloes is een echte boekenwurm: van Mulisch tot Hertmans, van Lewinsky tot Williams: je maakt haar met van alles blij.

Ach, deze leegte, deze verschrikkelijke leegte / Joachim Meyerhoff / vertaald door Jan Bert Kanon / uitgeverij Signatuur / 312 bladzijden / ISBN: 9789056725518