“‘Een spookhuis dat maar één keer in de negen jaar een nacht lang bestaat. Godchristus, wat geil zeg. Nou, proost!’” In Doorgang vervolgt David Mitchell zijn in eerdere boeken opgezette verhaallijn. Vanaf de eerste bladzijde staat het verhaal bol van de bizarre elementen en al snel groeit het uit tot een waar spookverhaal. Echter, het is geen gemakkelijk verhaal. Louter de lezer die met volle aandacht het verhaal in Doorgang leest en herleest begrijpt wat er precies gaande is. Zowel de structuur als de thematiek verraden het niveau van dit boek: Doorgang is geen makkie!
Mitchell start zijn verhaal in het jaar 1979 met de dertienjarige Nathan en zijn moeder. Wanneer zij op een dag door het poortje bij Slade House kruipen, komen ze terecht in een grote tuin met een oud landhuis. Nathan, die onder invloed is van valium, ziet al snel spookverschijningen in de vorm van Jonah en Norah. Hij geeft de schuld aan de valium. Echter, dan verdwijnen hij en zijn moeder.
Negen jaar later, in het jaar 1988 treft Gordon hetzelfde lot. Hij is rechercheur en moet onderzoek doen naar de verdwijning van Nathan en zijn moeder. Wanneer hij bij Slade House aankomt, ontmoet hij Chloe, de vrouw des huizes. Na een kortstondige relatie met haar ontmoet Gordon Jonah en Norah en verdwijnt hij. Weer negen jaar later is studente Sally het slachtoffer en in 2006 is haar zus Freya aan beurt. In 2015 lijkt Iris Marinus het nieuwe slachtoffer te worden. Echter, geesten Norah en Jonah maken een verkeerde keuze.
Wie geen idee heeft wat voor boeken Mitchell schrijft, zal zeker moeten wennen. Mitchell maakt het geen lezer gemakkelijk. Vrijwel direct confronteert hij de lezer met de scheidslijn tussen waan en werkelijkheid, waar hij vervolgens mee op de loop gaat. Passages vanuit de werkelijkheid worden onderbroken met waanpassages, om vervolgens weer onderbroken te worden met nieuwe passages uit de werkelijkheid. Personages lijken elkaar over te kunnen nemen en regelmatig spreekt iemand vanuit het perspectief van een ander. Waar Doorgang in het begin een redelijk normaal verhaal lijkt te zijn, met de introductie van Nathan en zijn moeder, verwordt het al snel een bizar spookverhaal dat steeds vreemdere vormen aan begint te nemen en ronduit onaannemelijk wordt. Toch intrigeert Mitchell daarmee de lezer: wat wil hij vertellen? Waarom begint hij dit verhaal?
Naast een bijzondere structuur valt Doorgang op vanwege de goed gekozen schrijfstijl. Mitchell beschrijft elk deel vanuit een ander slachtoffer, maar past zijn hele stijl aan aan de personages. Waar Nathan ellenlange zinnen gebruikt en het de lezer lastig maakt met zijn te volwassen taalgebruik, zorgt de harde, lompe Gordon voor antipathie met zijn gescheld en gevloek: “Het werk kan de pot op. De Malik Enquête kan de pot op. Trevor Doolan kan de pot op.” Ook Sally, Iris en Freya hebben zo hun eigen taalgebruik. Daarmee maakt Mitchell van de personages bijzondere, interessante objecten met zo allemaal geheel hun eigen dingetjes die meer of minder sympathie opwekken.
Ondanks de hoge voorspelbaarheid van de verhaalverloop – je weet immers al wat er met de slachtoffers gaat gebeuren – blijft het verhaal aantrekkelijk. De vraag ‘why’ speelt een grotere rol dan de vraag ‘who’. Naarmate het verhaal vordert, geeft Mitchell je op unieke wijze een kijkje in de ‘why’-keuken. Op heel menselijke wijze probeert hij de lezer te overtuigen van de meest niet-menselijke handelingen, waarbij hij wederom speelt met een scheidslijn: de scheidslijn tussen genie en gek. Bij vlagen raakt het verhaal dan ook elementen uit De Engelenmaker of Kroonsz, waardoor het zeker diepgang verkrijgt.
Met personage Fred Pink lijkt Mitchell verbinding binnen het verhaal aan te brengen. Het is dan ook Pink die ervoor zorgt dat de lezer het verhaal blijft volgen. Hij vormt de reddingsboei in het moeilijke, maar zeer interessante verhaal. Doorgang vormt weliswaar geen makkie; het boek verdient het wel gelezen te worden!
David Mitchell / Doorgang / uitgeverij Nieuw Amsterdam / Vertaald door Harm Damsma / 206 blz. / ISBN 978 9046 819906