Cosmetische chirurgie voor hersenen

‘We hebben allemaal dingen die we liever willen vergeten en waar we niets aan kunnen doen. En zaken uit het verleden hoeven niet aan iedereen getoond te worden, omdat hun betekenis soms te ingewikkeld is, te pijnlijk soms. Beter kun je ze maar beter voor je houden.’ En juist díe opmerking betekent een bron van ellende in het eerste Engelstalige boek van

Eugen O. Chirovici

. Met Boek der spiegels schrijft hij een zeer spannende whydunit die zijn weerga niet kent. Hij neemt de lezer mee in een web vol leugens, obsessies en creëert zo langzaam een verhaal dat je niet meer loslaat.

Chirovici start zijn verhaal met Peter Katz. Katz ontvangt van ene Richard Flynn een deel van een manuscript. Hij bekijkt het en het intrigeert hem. De hoofdstukken vertellen hem het verhaal van Flynn in zijn studententijd. Hij studeerde in 1987 aan Princeton en ontmoet daar Laura; een studente psychologie. Vanaf de eerste dag is hij hopeloos verliefd op haar en zij brengt hem in contact met Joe Wieder, een bekende psycholoog. Flynn mag in de bibliotheek van Wieder aan de slag en ontdekt langzaam dat er wat speelt tussen Wieder en Laura. Wieder is ultra geheimzinnig en ook Laura gedraagt zich vreemd als het over Wieder gaat. Dan, in de nacht van 21 op 22 december 1987, wordt Wieder vermoord. Flynn vertelt dat zijn manuscript beschrijft waarom hij als verdachte werd gezien.

Helaas stopt daar het deel van het manuscript. Geïntrigeerd door het verhaal wil Katz weten wat er verder in het boek staat. Echter, hij komt te laat bij Richard Flynn: de man is – wellicht wat cliché – overleden. Vastbesloten uit te zoeken hoe de zaak ‘Wieder’ in elkaar zit, roept Katz de hulp in van bekenden. Langzaam trekt hij, samen met zijn lotgenoten, de beerput rondom de nacht van 21 op 22 december open.

Zeer geslaagd in Boek der spiegels is de door Chirovici gekozen opbouw. Hij begint het verhaal bij Katz, en laat de personages delen van de verhalen vertellen als een soort memoires. Middels tal van vooruitwijzingen bezorgt hij de lezer vrijwel direct een naar onderbuikgevoel. Er gaat wat gebeuren: ‘Tegen de tijd dat het tijdschrift uitkwam, eind januari, werd ik al door rechercheurs en verslaggevers lastiggevallen, zodat ik verhuisde, en de met de post verstuurde gratis exemplaren van het tijdschrift hebben me nooit bereikt.’

Wanneer Katz niet verder komt in het onderzoek, geeft hij het stokje over aan John Keller, die het op zijn beurt doorgeeft aan Roy Freeman. Langzaam ontstaat op die manier een soort estafettemodel waarin de lezer geheel meegenomen wordt. Net als de mannen wil jij weten wie de moord op zijn geweten heeft – en belangrijker nog ‘waarom’ – en net als de mannen hunker je naar de rest van Flynns boek. Bij elke stap die gezet wordt, zet je als lezer een stap mee en hoop je op een goed einde. Je gaat zelf op zoek naar belangrijke elementen en probeert details ( Waarom draagt Laura haar horloge om haar linkerarm?) te onthouden.

‘Ooit zei een grote Franse schrijver dat de herinnering van zaken uit het verleden niet noodzakelijkerwijs de herinnering hoeft te zijn van hoe die zaken waren.’ Naarmate het verhaal vordert, ontstaat het Cluedo-effect. Chirovici stelt daarbij het belang van het geheugen centraal. Uiterst precies laat hij zien hoe het geheugen mensen kan beïnvloeden, bedriegen of beschermen. In een bijzonder goed geconstrueerd verhaal, verteld als memoires, neemt hij de lezer mee in een echte whydunit. De toevalligheden in het verhaal en tegelijkertijd de voorspelbaarheden daargelaten maken het verhaal tot een mustread voor iedereen die van psychologische spelletjes houdt.

Eugen O. Chirovici / Boek der spiegels / Vertaald door: Edzard Krol / Uitgeverij A.W. Bruna Uitgevers / Amsterdam / 311 blz. / ISBN: 9789400507333