“Het leven is een klotefilm, wist je dat?”

Tiziana, een van de hoofdrolspelers uit het nieuwste boek van

Charles


Lewinsky

is duidelijk.

Alleen maar helden

, dat de oorspronkelijke titel ‘Kastelau’ verloor bij de vertaling, bevat Lewinsky’s bekende thema’s: de Tweede Wereldoorlog en de filmwereld. Net als in

Terugkeer ongewenst

gebruikt de auteur een uniek detail uit de Tweede Wereldoorlog voor zijn verhaal. Deze keer beslaat het een vluchtende filmcrew uit Berlijn. Door de unieke compositie en het indrukwekkende verhaal is

Alleen maar helden

een verhaal dat gelezen en gevoeld moet worden.

“Ik haat hem. Ik haat hem. Ik haat hem.”

Samuel A. Saunders schrijft een manuscript over het leven van Arnie Walton, een bekende acteur. Hij vermoedt dat Arnie niet altijd de leuke man is geweest die hij nu lijkt te zijn, maar om dat de bewijzen, moet hij terug naar de geschiedenis. Terug naar de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog. Arnie zat in de Berlijnse filmcrew die vluchtte naar het kleine plaatsje Kastelau, om daar een propagandafilm te maken voor de Duitsers. Maar al snel keert het tij en wordt de propagandafilm een anti-nazifilm. Hoe houdt de crew dit verborgen? Wat gebeurt er binnen de filmploeg?

Charles Lewinsky heeft de verschillende verhaallijnen in

Alleen maar helden

op een wonderlijke, prachtige manier tot één verhaal weten te maken. Hijzelf verslaat het verslag van Samuel A. Saunders, die op zijn beurt verschillende andere verslagen heeft samengevoegd. Dit doet allemaal wat afstandelijk en objectief aan, maar wekt tegelijkertijd de indruk dat het verhaal waar is. De dagboekfragmenten van scriptschrijver Werner maken Samuels verslag, samen met de vragenlijst van een van de inwoners van Kastelau helder. De interviews die Saunders afneemt met Tiziana, een vrouw uit de filmcrew, complementeren de geschiedenis en worden levensecht weergeven. Dat wil zeggen: inclusief pauzes, gerinkel van glazen en gehoest. Je krijgt het idee dat je naast Saunders op de stoel zit! De manier waarop de vrouw vertelt, is hartverscheurend. Haar oordeel over de oorlog, het leven en het verleden zijn hard, maar begrijpelijk.

“Maak dat je wegkomt. Het is beter om alleen te zijn. Dan wil tenminste iemand iets…


Herinneringen zijn waardeloos.”

“We waren ons inderdaad veilig gaan voelen. Alsof het spel was afgefloten en de uitslag vaststond. Maar de wereldgeschiedenis heeft tot een verlenging besloten.”

Ook dit boek van Lewinsky wordt getypeerd door de rauwe, unieke toonzetting. De momenten dat de filmcrew alle verschrikkingen moet doorstaan, de dood van belangrijke personages en het verdriet worden zo klein en naturel beschreven, dat het boek je diep van binnen raakt. Tegelijkertijd geeft deze schrijfstijl de mogelijkheid afstand te nemen van het verhaal en te oordelen. Via diepgaande zinnen als

‘ze heeft mijn hart gebroken, wordt er gezegd, maar dat is een dom cliché. Harten zijn van elastiek’

of ‘

Nee, wie voor UFA wil schrijven, komt niet uit de kolenpot, ook niet als hij uit de kolenpot komt’

drukt de schrijver je met de neus op de feiten: de oorlog was zwaar en oneerlijk. Het leven was moeilijk.

Helaas komt ook aan

Alleen maar helden

een einde. De filmploeg verblijft de laatste jaren van de oorlog in Kastelau en daar vinden verschillende verschrikkingen plaats. Vanaf het moment dat de propagandafilm een anti-nazifilm wordt, is de noodlottige afloop voelbaar. Via verschillende vooruitwijzingen als

‘


voor zijn carrière was hij bereid over lijken te gaan. Letterlijk’

creëert de schrijver spanning. Samuel A. Saunders doet verslag, hij interviewt de oude Tiziana. Maar ook dat interview loopt ten einde, en dan wordt er meer duidelijk: wie was goed in de oorlog, wie niet? Wat is er gebeurd met de filmploeg en met acteur Arnie Walton? Wat gebeurt er met het manuscript van Saunders? Lewinsky laat je voelen dat het einde van het verhaal van Tiziana ook het einde van Tiziana zal betekenen, niemand ontloopt het lot. Via prachtige slotwoorden rondt Lewinsky uiteindelijk een wonderschoon, diepgaand boek af. Met dit boek, het verhaal over de vluchtende filmploeg, schenkt Lewinsky wederom een parel aan de literaire wereld.

Deze recensie is geschreven door Marloes Otten. Docente Nederlands op een school in Meppel, waar ze les geeft aan leerlingen uit de onderbouw van de havo, de mavo en het vwo. Marloes is een echte boekenwurm: van Mulisch tot Hertmans, van Lewinsky tot Williams: je maakt haar met van alles blij.

Alleen maar helden/Charles Lewinsky/ Uitgeverij Meridiaan/2015/318 blz./ISBN: 9789048821495