In deze recensie zullen wij, Mariska en Marije, ingaan op een tweetal recensies die geschreven zijn, nadat Wolfsroedel voor het eerst uitgegeven was in 2002.

In reactie op de recensie van
.

Marieke Henselmans: Laat je kinderen kijken naar geweld op tv? Is het nodig dat ze lezen hoe mensen soms verworden tot beesten? En zo ja, hoe oud moeten kinderen daarvoor zijn? Als dit boek een film was zou het voor boven de zestien zijn. Zelf heb ik het aan geen enkel kind willen voorleggen.

Marije: Ik denk niet dat dit een boek is voor kinderen. Voor jonge kinderen is het bijna niet mogelijk om het boek door te komen, al laat je het bloederige en donkere randje er nog buiten. Het boek zit gewoon heel moeilijk in elkaar: verschillende vertellers onder een algehele verteller, brieven en geschriften tussendoor, woorden uit een onbekende taal en een ingewikkelde geschiedenis. Vanaf een jaar of 15/16 is het echter prima te doen.

Mariska: In 2002 bestond de zogeheten “15+ kast” nog niet of nauwelijks, dus daar is het boek toen ook niet op gerecenseerd. Ik zou dit boek inderdaad niet aan een ‘kind’ van 11 of 12 voorleggen – maar daar is het boek ook niet voor geschreven, hoewel de oorspronkelijke cover en de verklarende woordenlijst dit wel lijken te suggereren. In de heruitgaven is het boek, dankzij de nieuwe covers, veel duidelijker op een oudere doelgroep gericht: jongeren. Die zijn juist toe aan een boek over goed en kwaad, waarbij de wereld niet is ingedeeld in helden en schurken, maar gaat over gewone mensen die, soms onbewust, keuzes maken. Juist als jongeren op zoek zijn naar hun identiteit is het waardevol om na te denken over hoe een heel gewoon iemand verleid kan worden tot beestachtige acties. Ik denk dat Wolfsroedel daarom nu ook heel anders gerecenseerd wordt – eigenlijk was Floortje Zwigtman haar tijd vooruit.

Marije: Ik, 18-jarige, moest tijdens het lezen al vechten tegen mijn fantasie. Sommige dingen wilde ik mezelf niet verbeelden. Zwigtman laat namelijk wel nog veel aan de verbeelding over. Ja, als je goed nadenkt kan je precies uitstippelen welke martelingen er worden uitgevoerd en hoe iemand is doodgegaan, maar ik vind dat ze het nog erger had kunnen verwoorden. Zo had ik pas laat door op welke manier Vlad zoveel mensen heeft gedood in zijn achtertuin. Daar kwam ik pas achter bij de betekenis van ‘Kaziglu Bey’.

In reactie op de
van Pluizuit

Pol Van Damme: Een donker verhaal, soms zelfs gruwelijk, voor echte doorbijters.

Marije: Uiteindelijk is het me meegevallen hoe moeilijk het boek door te komen was. Ik kon het boek gemakkelijk weer oppakken na een dag of twee dagen. Daarvoor heb ik wel heel goed de inleiding doorgelezen en alle woorden die ik niet kende, opgezocht in het register achterin. Als je de geschiedenis van de broers Vlad en Radu in het begin goed volgt, is het gedurende de rest van het boek makkelijker te begrijpen.

Mariska: Duister is het boek absoluut – maar niet meer dan de werkelijkheid. Alles, elke schaduw, elke gruwelijkheid heeft een functie in het verhaal. Dat maakt wel dat je het boek aandachtig moet lezen, bij skimmen verlies je de vele nuances die het verhaal rijk is, en daardoor kan je de draad kwijt raken. Als je, net als ik, iemand bent die een boek het liefst in 1 ruk (en op hoog tempo) uitleest, kan het helpen het boek nog een keer te lezen – maar dit is sowieso een boek dat groeit met elke herlezing.

Pol Van Damme: Je wordt er als lezer zelf zwaarmoedig van als je beseft dat het met de jongens de verkeerde kant opgaat en je er niets aan kan veranderen.

Marije: Dit herken ik wel: het gevoel van onmacht. Je ziet de jongens de verkeerde kant opgaan, maar je kan ze niet tegenhouden. Telkens heb je nog hoop dat ze niet helemaal de kant van het kwaad kiezen, dat ze nog een stukje geweten hebben. Toch wil ik graag denken dat de werkelijkheid minder duister is. Ik wil geloven dat de mens beter is dan hoe hij in dit boek wordt afgeschilderd.

Mariska: Als je meer van Floortje gelezen hebt, is dit een terugkerend thema. Vaak komt er een point of no return voor één of meer karakters, waar je je realiseert: dit kan niet meer goed komen. Hartverscheurend, want in haar boeken laat Floortje je niet van een afstandje meekijken naar het leven van vreemden. Net als voor haarzelf worden de karakters je vrienden, mensen waar je om geeft. Zoals je iemand in een horrorfilm toe wil schreeuwen “Ga NIET in je eentje het bos in!”, wil je Floortjes personages van een geestelijke afgrond behoeden. Maar de afloop staat vast – en dus zit er niets anders op dan door te lezen, hopende op een teken dat er licht is aan het eind van de tunnel.

Er zijn weinig schrijvers waarbij ik me als lezer zo verscheurd voel tussen wat ik wil dat de karakters zouden doen, en wat ik – dankzij een ijzersterke karakterontwikkeling – weet dat ze kunnen doen. Daarmee raakt Zwigtman de ziel van de lezer, en dan komen de worstelingen van een Roemeen uit het verre verleden opeens heel erg dicht bij.

Marije: Voor mij is het geen boek dat ik zomaar even in de trein kan lezen met veel drukte om me heen. Vooral het begin vergt dus veel concentratie. Toch is het weer even een heel ander genre dan ik normaal lees en dat heeft dus goed uitgepakt. Ik ben blij om Wolfsroedel aan mijn lijstje van gelezen boeken toe te voegen.

Mariska: Dit boek staat bovenaan mijn lijstje als het op Literatuur van Nederlandse bodem komt. Qua thematiek vindt ik dit Floortjes sterkste boek – hoewel de nieuwe Vlam trilogie ook erg veelbelovend is. Wat me, zeker bij het herlezen, wel opviel, is dat de schrijfstijl en verklarende woordenlijst zich soms meer op lezers rond de 13 lijken te richten, terwijl de thematiek en de gelaagdheid van het verhaal zich uitstekend voor een oudere groep lenen (15+ maar zeker ook volwassenen). Gelukkig went dat na een paar hoofdstukken, en dan blijft er een prachtig boek over. Een boek dat je kan lezen, herlezen en herkauwen. Een boek dat alleen maar mooier wordt, omdat het grote thema’s heel dichtbij brengt. Een boek dat je vraagt naar jouw zwaktes, naar jouw duisternis. Maar ook een boek dat een beroep doet op je geweten, om toch steeds weer te kiezen waar jij voor wil staan.

Wolfsroedel / Floortje Zwigtman / Luitingh Sijthoff / (heruitgave) November 2015 / 512 pag. / ISBN: 9789024569441