“you may think you know what you’re dealing with- but believe me, you don’t.”

Het zeer treffende motto van het boek

Schaduwstad

. Herman Bul, de hoofdpersoon en verteller, begint zijn zoektocht naar de waarheid, zijn missie en zijn poging om meer te schrijven dan emotainment-het zogenaamde nieuws dat grenst aan morele verontwaardiging. Door deze idealistische missie eindigt hij op de vloer van een koelcel, in stukjes welteverstaan, met een bromvlieg als enige bondgenoot. Herman wist misschien niet waar hij mee te maken had, maar wij als lezers weten dat al na de eerste pagina.

Fleur Jurgens heeft een cyclisch en filmisch verhaal geschreven met Herman Bul in de hoofdrol. We beginnen op de vloer van een koelcel als Hermans laatste uren geslagen zijn en vanaf daar neemt Herman ons mee en vertelt ons zijn verhaal, totdat we weer op de vloer van de koelcel eindigen, waarmee niet alleen het verhaal maar ook Hermans bewogen leven eindigt. Hermans verhaal is een verhaal over journalistieke waarden, hoe verschillend die kunnen zijn en hoe die veranderd zijn in de loop van tijd. Het is het verhaal van een journalist van de oude garde, die de waarheid nog als zijn missie ziet. Het is een verhaal waarin we Hermans doelstelling zien verschuiven, we zien hoe de liefde, als het dat is, het overneemt. Het is een verhaal dat simpel begint, een fotootje op een saaie middag, en uitmondt in een complot met alles erop en eraan, met Herman er midden in. ´Van toeschouwer ben ik deelnemer geworden´, zoals Herman het zelf zegt.

We leren Herman Bul kennen op de vloer van een koelcel van een Islamitische slagerij, zelfs de naam weten we al. We weten dat Herman niet meer helemaal compleet is en we weten ook welke delen van zijn lichaam missen. Om het plaatje compleet te maken, komen we ook direct een onweerstaanbare vrouw tegen. Hiermee geeft Jurgens ons op de eerste pagina’s al een heleboel puzzelstukjes, die nog op de goede plek gelegd moeten worden. Gaandeweg het boek vertelt Herman ons van alles over zijn leven en de mensen die hij tegenkomt. Interessant, omdat er op deze manier steeds meer verdieping komt, maar zo nu en dan wordt het langdradig. Dit heeft ook te maken met het perspectief waaruit geschreven wordt. Alles wordt vanuit Herman verteld en gezien en dat maakt het soms eentonig.

Herman Bul was ooit een topjournalist, bracht de Lockheed affaire aan het licht, was getrouwd met zijn mooie jeugdliefde, gezond en aantrekkelijk. Maar zijn rol is uitgespeeld en de aftakeling is begonnen. Zijn vrouw is er met zijn voormalige, succesvolle collega vandoor, de vrouwen en het emotainment hebben de journalistiek overgenomen en ook zijn geslachtsdeel, dat wat hem nooit in de steek heeft gelaten, begint kuren te vertonen! Maar dan, als hij zich net door de openingsceremonie van De Nieuwe Moskee heeft gesleept, is daar zijn kans. Zijn kans om een primeur te leveren, om de waarheid aan het licht te brengen, dat is toch wat elke journalist wil? En dan weten wij als lezer, dit is het begin van het einde, het einde heeft Jurgens ons immers al verteld. Dit zou voor heel veel spanning kunnen zorgen. Het zou het hele verhaal onheilspellend kunnen maken, het zou je door het boek kunnen slepen, je slapeloze nachten kunnen bezorgen; lezend en lezend om maar te weten wat er gebeurd is, wat Herman op de vloer van een koelcel heeft doen eindigen…

Maar dat doet het niet, bij mij niet in ieder geval. Je weet te veel, het is alsof je het verhaal al kent. Je weet wie er wat mee te maken hebben, omdat je ze op de eerste pagina´s al tegenkomt, je weet al wat voor rol zij zullen gaan spelen, omdat je al allerlei details weet na de eerste pagina´s en omdat Jurgens de juiste voorwerpen op de juiste plek legt, de vraag is alleen nog hoe het dan precies zal lopen. En dat is dan het complot, een complot vol met ingewikkelde familiebanden en criminelen. Het is een schaduwstad; een stad in een stad waar eigen wetten en regels gelden. Dat zit prima in elkaar en je moet er ook zeker wel bij blijven, maar aan het boek vastgeplakt van de spanning zat ik niet. Een keer, in Marokko bij een verassingsaanval, werd ik even door elkaar geschud en zat ik weer rechtop, maar terug in Nederland is de spanning weer weg. Dit betekent niet dat het verhaal niet goed was, ik vond het zeker een fijn boek om te lezen, het is ook meer dan alleen een detective; er komen allerlei maatschappelijke problemen en actuele onderwerpen in naar voren, maar het is te voorspelbaar om echt heel spannend te zijn.

Wat in dit boek heel interessant is en ook goed verwerkt, is de verkwanseling van de journalistieke moraal. Een thema dat steeds terugkomt. Jurgens heeft een mooi rijtje uitspraken, dat haar mening weergeeft. ´Journalisten lopen allemaal keurig aan de leiband van de macht.´ ´Journalisten zijn tegenwoordig net lakeien, als ze bij de koningin op bezoek mogen, trekken ze snel een oranje stropdas aan.´ ´Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel: zo veel mogelijk van die blaadjes verkopen.´ ´U ziet de waarheid als uw missie, en dat valt zeer in u te prijzen meneer de Boel. Niets dan de waarheid, dat zou het doel moeten zijn van elke reporter.´ Met deze goed gekozen opmerkingen levert Jurgens een boel kritiek op de huidige journalisten, dezelfde groep die in 2007 een heleboel kritiek op haar had toen haar boek

Het marokkanendrama

uit kwam. In haar boek hamerde zij, net als Herman, op de eigen verantwoordelijkheid en is zij ook van mening dat de Nederlandse overheid de eigen barbarij subsidieert, zoals Jurgens het via Herman stelt. Dit boek is niet het eerste boek dat ik iemand aan zou raden, maar het is de moeite waard! Het is meer dan een detective, Jurgens heeft zeker iets te vertellen en met Herman Bul heeft ze een fijne spreekbuis gecreëerd.

‘Alles wat verborgen was, is nu onthuld. Als alle sluiers zijn opgelicht, als alle plooien zijn gladgestreken, rest ons niets anders dan te sterven. Hoe heb ik dat al die jaren over het hoofd kunnen zien? De ultieme waarheid is de dood.’

Deze recensie is geschreven door Rhea van der Dong, 19 jaar, student Taal- en Cultuurstudies in Utrecht

Schaduwstad / Fleur Jurgens / Uitgeverij / 2012 / De Bezigie Bij / 176 pag. / ISBN 9789023468745