Stel je voor: je bent beheerder van een prachtig landgoed en volgens alle anderen de enige bewoner. Maar eigenlijk stel je je hele leven helemaal in dienst van iemand anders, een ander mens waarvan niemand het bestaan vermoedt. Je enige taak is hem of haar beschermen en voorzien in jullie levensonderhoud; koken, boodschappen doen, schoonmaken… Menselijk contact wordt zo goed als volledig geweerd. De enige uitzondering op deze regel is

de huisvriend

, een leraar die je ‘huisgenoot’ wekelijks colleges aan huis geeft.

Zo verloopt het leven van Jonas Balsam, beheerder van het landgoed Storm Lake. De mensenschuwe Benjamin Krendler krijgt alleen de beste hoogleraren, zorgvuldig uitgekozen door Jonas. Maar wanneer de laatste huisvriend een onhoudbare keten van gebeurtenissen in gang zet, dreigt hierdoor Benjamins anonimiteit verloren te gaan. En beetje bij beetje moet Balsam onder ogen zien waarom hij zijn hele leven opoffert voor iemand anders…

Allereerst moet ik vermelden dat Bertram Koeleman een geweldige woordenschat en verbeelding heeft, absoluut bewonderenswaardig;

Alles gaat veranderen. Ik dacht dit zeer nadrukkelijk. Ik herhaalde het zelfs een aantal keer hardop. Ik dacht aan alle deuren en ramen en kamers van het huis. De kalme statigheid van zijn muren en daken, de lijnen en hoeken, de manier waarop het oog zo aangenaam langs de gevels werd geleid, en vandaar naar binnen, de hal in, waar de trap geleidelijk wentelend naar boven klom, de zoete echo van voetstappen op de houten vloer (…) Even leek het of ik mezelf aankeek, daar aan de overkant van het meer.

Alles gaat veranderen. Als ik de ware aard van die veranderingen toen had doorzien, weet ik niet of de avond die volgde zou hebben plaatsgevonden.

De manier waarop Koeleman gebouwen, personen, voorwerpen… beschrijft, valt absoluut in de smaak. Naar mijn gevoel gebruikt hij passende bijvoeglijke naamwoorden die elk woord nieuw leven inblazen of op de één of andere manier een andere betekenis of gevoel geven aan bepaalde zinsdelen.  Van begin tot einde ben ik helemaal in de ban geweest van zijn manier van schrijven.

Maar daardoor heb je natuurlijk nog geen sterk verhaal. Het boek begon tamelijk rustig met een beschrijving van het huis en de omgeving. Leuk, maar eigenlijk niet zo bijzonder. Het zette me niet aan om verder te lezen en duurde naar mijn gevoel een beetje te lang. Ik heb tijdens het eerste deel van het verhaal nooit het gevoel gehad dat ik absoluut moest verder lezen omdat ik wilde weten wat er zou gebeuren. Maar als ik dan eenmaal aan het lezen was, had ik het er wel moeilijk mee om het boek weg te leggen, dan werd ik wel nieuwsgierig en naarmate je dichter bij het einde komt, wordt het steeds spannender en spannender. En geloof me, dan kan je het boek nier meer wegleggen!

Tijdens het verhaal verspringt Jonas Balsam tussen het nu (het moment achteraf, na alle gebeurtenissen) en de gebeurtenissen zelf en hij spreekt jou, als lezer, ook persoonlijk aan. Zo krijg je het gevoel dat je een geheim te horen krijgt dat het daglicht eigenlijk niet zou mogen zien. En ik denk doordat het zo een ‘persoonlijke’ kwestie wordt, jee je genoodzaakt voelt om toch verder te lezen. Je voelt empathie voor Balsam en Krendler en leeft met hen mee.

Nog één ding dat me zeker opviel is de manier waarop de auteur de spanning opbouwt. Hij begint met het beschrijven van een situatie of gebeurtenis en bouwt het op tot een climax waardoor je op het puntje van je stoel zit en dan…

boef!

stopt hij en begint over iets anders. Als lezer begin je je vragen te stellen over het verdere verloop van het verhaal en de vragen stapelen zich op. Dit zorgt ervoor dat je steeds nieuwsgieriger bent.

Als je me zou vragen

De Huisvriend

in één woord samen te vatten, dan mag je van me aannemen dat het absoluut onmogelijk is. De eerste woorden die in me opkomen zijn woorden zoals spannend, meeslepend en vlot. Het begin is lang niet zo sterk als het einde, maar het einde is prachtig! Bertram Koeleman schreef een mooi debuut.

De huisvriend / Bertram Koeleman / Uitgeverij Atlas Contact/ 2013 / 288 pag. / ISBN 9789045020334