Das Magazin heeft het goed voor elkaar. Een gigantische leesclubavond organiseren in Amsterdam over één boek:
De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren
van Haruki Murakami, een van de belangrijkste auteurs uit Japan en al jaren de gedoodverfde kanshebber voor de Nobelprijs van de Literatuur. Tot nog toe heeft hij die niet gekregen, maar wat mij betreft, zal zijn nieuwste boek daar verandering in brengen.
11 januari was het zover: eindelijk konden geïnteresseerden of die-hardfans bij elkaar komen om te praten over het boek dat ze ongeveer een maand eerder (met fancy tas!) in de bus gekregen hadden. Wat mij bij mijn leesgroep onder leiding van NRC Handelsblad-recensent Arjen Fortuin opviel, was dat het vooral geen overdreven fans waren. Één iemand had praktisch alles gelezen van Murakami, maar dat bleek ook iemand van Atlas/Contact (de uitgeverij waar Murakami’s boeken verschijnen) te zijn. Veel deelnemers hadden een handvol Murakami’s gelezen.
Ook ik heb nog niet veel gelezen van Murakami. Ik ben begonnen met de trilogie
1q84
en heb daarna
Slaap
(novelle) en
Kangoeroecorrespondentie
(verhalen) gelezen. Al deze boeken zijn redelijk recent verschenen. Met zijn vroege werk, zoals
Norwegian Wood
en
De opwindvogelkronieken
, ben ik onbekend. Veel deelnemers zeiden dat
De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren
dicht bij
Norwegian Wood
in de buurt komt.
Ik was maar wat blij met deze nieuwe Murakami, omdat het een compact verhaal is. Na
1q84
vond ik het een verademing dat het verhaal niet zo breed uitgesponnen is. Het betekent niet dat ik de trilogie slecht vond.
De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren
gaat over Tsukuru Tazaki die in zijn jeugd deel uit mag maken van een bijzondere groep vrienden. Na de middelbare school gaat Tsukuru als enige studeren buiten de ouderlijke stad en op een dag krijgt hij te horen dat hij niet meer welkom is.
De jaren daarna leeft Tsukuru zijn leven als was het een takenlijst. Afgezien van depressies en verdriet en ongeloof werkt hij hard als kenner van stations(bouw) en zwemt hij regelmatig in het zwembad. Op seksueel gebied komt hij ook niets te kort. Maar er knaagt iets: waarom is hij uit de groep verstoten? Waarom hebben Witje, Zwartje, Blauwe en Rooie (de kleurrijke bijnamen van zijn oude vrienden) hem verbannen?
Pas als Tsukuru contact heeft met Sala en haar zijn verleden laat uitzoeken onderneemt hij actie. Sala vertelt hem over zijn vrienden. Witje is vermoord. De andere drie blijken nog in leven, al woont Zwartje in Finland. De Blauwe en Rooie (de jongens) wonen nog in de ouderlijke stad Nagoya. Hij gaat bij alledrie langs om te praten. Tot Tsukuru’s verbazing wordt hij hartelijk ontvangen.
Gaandeweg komt Tsukuru erachter dat zijn zelfbeeld niet strookt met het beeld dat de drie oude vrienden van hem hebben. Zij hebben hem als de spil van de groep gezien, terwijl Tsukuru zichzelf het liefste wegcijferde. Hij blijkt verbannen te zijn, doordat Witje hem ervan beschuldigde haar verkracht te hebben. De andere drie vrienden hebben dat nooit geloofd, maar toch partij gekozen voor Witje. Zwartje voelt zich daar het meest schuldig over, maar voor de psychische gesteldheid van Witje was dit offer noodzakelijk, des te meer, omdat zij Tsukuru sterk genoeg achtte om zichzelf staande te houden.
Zo sterk blijkt Tsukuru in het begin van het boek niet. De openingszin luidt: “Vanaf juli van zijn tweede jaar aan de universiteit tot januari van het jaar daarop was er geen moment van zijn leven dat Tsukuru Tazaki niet aan de dood dacht.” De reden was dat hij ontvriend was door de vier personen die hem het meest dierbaar waren.
Het is een schok voor Tsukuru dat Zwartje en de Blauwe en Rooie hem zo open ontvangen. Ze praten over het verleden en over de moord op Witje. Het zou Murakami niet zijn als daar een waas van mysterie omheen hangt. Ook de beschrijving van het hoofdpersonage is Murakami ten voeten uit: een beetje autistisch, weinig zelfvertrouwen, soms wat ongemakkelijk in de omgang, een harde werker en iemand die niet veel nodig heeft. De soms kafkaësk aandoende vervreemding van het hoofdpersonage van de realiteit en zijn naasten is een kenmerk van Murakami’s stijl.
Dat was ook een van de conclusies tijdens de leesavond in Books and Bubbles. Dit boek is een typische Murakami. Dat komt terug in de becijfering, een van de openingsrituelen van de leesclub. Fortuin sprak grappend van een 7,62 gemiddeld. Onze groep was dus content met deze Murakami.
Ook ondergetekende is zeer te spreken over dit boek. De tegenstellingen in het boek (hoe Tsukuru de wereld en zichzelf ziet en hoe de wereld Tsukuru ziet), de opbouw van een eventueel bestendige relatie met Sala, het terugvinden van zijn oude schoolvrienden, zijn eerste reis naar het buitenland (naar Finland), de magistrale beschrijving van Finland (het huis van Zwartje moet ieders droomhuis zijn…) en de losse eindjes die ook zo kenmerkend zijn voor Murakami maken dit boek tezamen al een terecht gehypet boek.
De opzet van Das Magazin is tevens geslaagd. Na de gezamenlijke leesgroepen was het mogelijk om na te praten en feesten in het Comedy Theater. Er is echt diepgaand over het boek gepraat en iedereen kreeg evenveel de mogelijkheid om zich te mengen in een discussie of oratie over een van de personages of plotlijnen. Ik hoop dat Das Magazin zulke leesgroepen gaat intensiveren, want het blijkt dat zulke evenementen populair zijn en gewenst (het was uitverkocht!). Misschien ook een optie om buiten Amsterdam zulke avonden te organiseren.
Deze recensie is geschreven door Obe Alkema, 20 jaar, student Nederlands te Groningen.
De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren / Haruki Murakami / Vertaling door Jacques Westerhoven / Uitgeverij Atlas Contact / 2014 / 360 pag. / ISBN 9789025442071