De Cirkel

van Dave Eggers is een boek wat ik al een tijdje op mijn leeslijst had staan. Met mijn achtergrond als student nieuwe media was ik uitermate benieuwd naar dit boek, wat door velen gezien werd als een verontrustend toekomstbeeld. In

De Cirkel

worden vragen gesteld over online privacy, de openbaarheid van gegevens en internetmonopolies. Voeg hier een aantal (niet al te subtiele) verwijzingen naar de praktijken van Google, de onthullingen van Edward Snowden en actuele schendingen van online privacy en je hebt als schrijver een boeiend onderwerp te pakken. Het is dan ook geen verrassing dat dit boek afgelopen november Boek van maand was bij De Wereld Draait Door.

De Cirkel

gaat over Mae Holland, een enthousiaste nieuwe medewerker van De Cirkel. De Cirkel is het hotste bedrijf om bij te werken en heeft vrijwel het complete internet en zijn gebruikers onder controle. Mae begint bij De Cirkel als een customer experience-medewerker. Alles gaat prima totdat blijkt dat werken bij De Cirkel meer inhoudt dan alleen de dagelijkse werk gerelateerde taken uit te voeren. Van alle medewerkers wordt namelijk ook verwacht dat zij een bepaald aantal Tings (een soort Tweets) per dag plaatsen, iedere dag minstens 500 enquêtevragen beantwoorden en constant online participeren door berichten te plaatsen, online gesprekken te voeren met medewerkers en te reageren op andere berichten.

Mae heeft hier totaal geen problemen mee en gooit haar hele leven online. Dit botst met haar familieleden, die graag hun privacy willen behouden. Dit leidt tot interessante, maar weliswaar enigszins stereotype discussies. In dit boek worden maar twee kanten getoond: volledige openheid zonder privacy en volledige geslotenheid zonder online profielen van welke soort dan ook. Hierdoor is het als lezer onmogelijk om een genuanceerd beeld te krijgen over hoe de dagelijkse omstandigheden in een wereld met De Cirkel zouden zijn. Het boek blijft dan ook nogal oppervlakkig.

In het boek

De Cirkel

zijn een aantal opvallende parallellen te vinden met het beroemde boek 1984 van George Orwell. In 1984 moet de bevolking een aantal regels volgen, die de overheid in staat stellen om het dagelijks leven van alle burgers te controleren. Ook in

De Cirkel

zijn dergelijke regels te vinden. Deze zijn: “Alles wat gebeurt, moet openbaar zijn”, “Privacy is diefstal” en “Geheimen zijn leugens”. Deze regels stellen De Cirkel in staat om al hun leden te controleren en hebben een totalitaire samenleving tot gevolg. Het lijkt alsof Dave Eggers met dit boek een actuele versie van 1984 wilde schrijven.

Naar mijn idee is dit niet helemaal gelukt. Het onderwerp is weliswaar actueel, maar er zitten te veel haken en ogen aan dit verhaal om een realistisch toekomstbeeld te vormen. De grote groepen burgers, politici en bedrijven, die zonder ook maar enige vorm van tegenstand alles overnemen wat De Cirkel voorstelt, is op zijn zachts gezegd merkwaardig. Ook de manier waarop De Cirkel functioneert, blijkt dat Eggers zich niet verdiept heeft in hoe sociale netwerken daadwerkelijk werken. Daarnaast zijn de hoofdpersonen te naïef om als echt over te komen en lijken ze geen eigen mening te hebben.

Dit neemt niet weg dat

De Cirkel

een spannend boek is om te lezen, waarin interessante vragen worden gesteld. Door de slimme opzet van het boek, geen hoofdstukken, blijf je doorlezen. Net als hoofdpersoon Mae wordt je langzaam meegesleurd in de wereld van De Cirkel.

Ondanks het onrealistische beeld wat geschapen wordt, is

De Cirkel

toch een boek wat je gelezen moet hebben. Een toekomst zoals hier geschetst wordt, kan alleen mogelijk gemaakt worden als de gewone internetgebruiker dit toelaat. Voor bedrijven als Google, dat duidelijk model heeft gestaan voor De Cirkel, is deze toekomst een zeer voordelige waar veel geld mee verdiend kan worden. Online gegevens van mensen kunnen voor dit soort bedrijven erg waardevol zijn. Dit boek helpt hopelijk een hoop mensen realiseren wat ze opgeven, wanneer ze al hun gegevens online gooien.

De Cirkel

is geen realistisch boek, maar geeft een goede waarschuwing af. Eentje die we allemaal in ons achterhoofd moeten houden.

Deze recensie is geschreven door Sandra Bouten, 22 jaar oud, masterstudent New Media and Digital Culture aan de Universiteit Utrecht.

De Cirkel (2013) / Dave Eggers / Vertaling Gerda Baardman, Lidwien Biekmann, Brenda Mudde, Elles Tukker / Uitgeverij Lebowski Publishers / 445 pag. / ISBN 978904881863 1

Bekijk nog een
op De Leesfabriek, door Tina Bruinsma uit Groningen.

Dennis Storm en Lize Korpershoek presenteren DJP-TV: afl. De Cirkel