De hoofdpersoon van

Meester Mitraillette

bevindt zich aan de start van het boek in een penibele situatie. Het is België tijdens de Eerste Wereldoorlog, en David Verbocht staat voor het vuurpeloton om als deserteur geëxecuteerd te worden. Hij denkt terug aan zijn ouders, zijn kleine broertje, de kinderen uit de klas die hij lesgaf en de twee liefdes van zijn leven. Hij berust in zijn lot.

Voordat het schot gelost wordt, neemt het volgende hoofdstuk ons enkele jaren mee terug in de tijd. David is een jongeman die het ouderlijk huis verlaat voor een betrekking als schoolmeester in Elverdinge. Sinds de dood van zijn broertje Henri – bijgenaamd Rattekop – is de relatie met zijn moeder bekoeld en het is tijd voor David om op zichzelf te gaan wonen. Hij vertrekt naar Elverdinge en heeft naast het naast de sporadische briefwisselingen met zijn vader geen contact meer met het thuisfront.

Terwijl David vertelt over zijn leven als schoolmeester in Elverdinge, krijgen we steeds meer te horen over wat er gebeurd is in zijn jeugd: de wandelingen met zijn broertje door het bos, zijn vriendschap met de veel oudere vrouw Myrtha en uiteindelijk het lot van zijn broertje. Deze korte hoofdstukken worden afgewisseld door beschrijvingen van zijn leven in Elverdinge, en in het bijzonder zijn relatie tot een van zijn leerlingen, muurbloempje Marcus Verschoppen. De wandelingen die David met Marcus maakt doen denken aan die met zijn kleine broertje – waardoor het vroegtijdige overlijden van Rattekop steeds op de voorgrond staat.

Ondertussen weet de lezer al welk lot David zelf boven het hoofd hangt. Toch lijkt dit steeds nog erg ver weg – de eerste tweehonderd bladzijden van het boek is er nog geen sprake van een oorlog. Daarom is het niet altijd duidelijk waar het boek heen wil. Hoewel het eerste hoofdstuk de suggestie wekte dat dit een boek over de Eerste Wereldoorlog zou zijn, dat ons uiteindelijk vertelt wat David ertoe heeft bewogen te deserteren, blijkt dit niet zo te zijn. Het boek gaat over Davids schuldgevoel, hoe hij hiermee om moet gaan in zijn contact met surrogaat-broertje Marcus, en hoe hij zijn plaats probeert te vinden in een gemeenschap waar hij niet bij hoort. Pas in de laatste tientallen bladzijden breekt de oorlog uit, en dit speelt geen grote rol in het verhaal. Een duidelijke plotlijn ontbreekt.

Dat hoeft niet erg te zijn. Vantoortelboom produceert soms mooie zinnen – “… pakten de omstandigheden me bij de lurven en slingerden me in al hun onverschilligheid terug in de vergeetput van mijn verleden” – en de veelvuldige verschijning van en vergelijkingen met dieren zorgen voor steeds terugkerende motieven. Afgezien hiervan, wordt Vantoortelbooms schrijfstijl gekenmerkt door simpele, korte zinnen: “Meneer de pastoor stond aan mijn voordeur. Ik had een vermoeiende dag achter de rug. De jongens in het gareel houden viel me steeds zwaarder.” Dit zorgt ervoor dat het boek erg snel leest; maar het doet ook staccato en afstandelijk aan.

Meester Mitraillette

werd door het boekverkoperspanel van De Wereld Draait Door verkozen tot boek van de maand. Terecht? Het boek leest snel, is bij vlagen mooi geschreven en het verhaal boeit genoeg om verder te willen lezen, maar het is denk ik niet een boek dat mij nog lang bij zal blijven.

Deze recensie is geschreven door Aline Douma, 20 jaar, student Communicatie- en informatiewetenschappen en Engels te Groningen

Meester Mitraillette / Jan Vantoortelboom / Uitgeverij Atlas Contact / 2014 / 271 pag. / ISBN 9789025437312