Soms blijven boeken onbedoeld veel te lang op de plank liggen. Zo ook
Leeuwenstrijd
van Thomas van Aalten. In februari 2014 tipte het boekenpanel van De Wereld Draait Door deze familieroman al, en nu, een half jaar later, kan ik niet anders dan het met hun eens zijn: dit is aanrader.
Leeuwenstrijd
is een familieroman met veel aandacht voor de culturele en politieke geschiedenis van Nederland. Het boek volgt vier generaties van de Italiaans-Nederlandse familie Dona. In aparte hoofdstukken vertellen zij over hun leven, van kind tot volwassene, en geven ze hun kijk op de wereld om hun heen. Het verhaal van de familie Dona begint bij Gino Dona die aan het begin van de 20ste eeuw met zijn ouders en broer naar Nederland migreert. Gino vertelt voornamelijk over de jaren ’30 en de oorlogsjaren; hij vertelt over zijn werk voor de Koninklijke Hoogovens en zijn bijbaantje als leeuw in het circus van fabriekseigenaar Joachim IJzer. In juli 1941 vlucht hij met het circus van IJzer naar Amerika. Hier ontmoet hij zijn toekomstige vrouw Nicolien Eichenberger, afkomstig uit Nederlands-Indië. Eind ’45 keert hij samen met de familie Eichenberger terug naar Nederland, waar hij de rest van zijn leven in de administratie van hun jongensinternaat werkt. Hij blijft zich echter schuldig voelen over zijn vlucht, dat hij niets voor Nederland heeft betekend tijdens de oorlog, en zo raakt hij betrokken bij operatie Doesjka. Gino en Nicolien krijgen drie zonen en hun oudste zoon Eduard is de verteller voor de tweede generatie in het boek. Eduard vertelt vooral over de jaren ’60 en ’70, de tijd van de Provo’s, Dolle Mina’s en krakers. Eduard is politiek geëngageerd en er is veel aandacht voor de politieke ontwikkelingen in Nederland in zijn verhaal. Hij is overtuigd socialist en via een socialistische bijeenkomst ontmoet hij zijn toekomstige echtgenote Hetty. Hun zoon Salvador is de stem voor de derde generatie. Hij vertelt voornamelijk over de jaren ’90 en het heden. Salvador werkt voor een reclamebureau dat door de recessie erg dicht bij de afgrond staat, woont in een luxe woonboot, en heeft samen met zijn ex-vrouw, de advocate Sonja, een zoon, Luca. Salvador is niet erg politiek geëngageerd, in tegenstelling tot zijn vader, en zijn verhaal gaat vooral over zijn worsteling met zijn eigen identiteit en zijn rol als vader. Luca is de stem voor de vierde generatie in het boek en met 15 jaar oud de jongste verteller. Luca lijkt in veel opzichten op zijn opa Eduard en dat leidt tot wat problemen op school met de ‘brallende tieners uit zeer welgestelde families’. Na een ruzie tussen vader en zoon, besluit Salvador aan zijn zoon te onthullen wat Gino Dona deed na de oorlog, de waarheid achter operatie Doesjka.
Het leeuwenpak dat Gino Dona gebruikt in het circus, loopt als een rode draad door de generaties. De leeuw staat voor moed, kracht en levenslust, aldus een tarotlezeres die Gino in de jaren ’30 ontmoet. Voor Gino betekent het leeuwenpak ook écht levenslust. Hij is ongelukkig met zijn leven als metaalarbeider, maar vind veel plezier, vrijheid, creativiteit en genegenheid in zijn werk voor het circus en in het leeuwenpak in het algemeen. Drie generaties later vindt Luca er de moed en kracht in om zijn demonen te confronteren.
Strijd en verzoening tussen de verschillende generaties (de welbekende generatiekloof) is een van de belangrijkste thema’s in de roman. Iedere generatie is een vertegenwoordiging van de tijdsgeest in Nederland op dat moment en het kan dus bijna niet anders dan dat deze generaties met elkaar botsen. Maar zelfs de socialistische Eduard en de meer kapitalistisch ingestelde Salvador sluiten vrede wanneer Salvador vader wordt. Vaderschap lijkt wel het keerpunt te zijn in alle generatieconflicten. Bij sommige (jongere) lezers zal de brave onderliggende boodschap “Je ouders houden van je, ongeacht wat je doet, en zullen er altijd voor je zijn” dan ook wellicht wat weerzin oproepen.
Enige interesse in de geschiedenis van Nederland en/of politiek is wel vereist, wil je dit boek echt heel erg mooi vinden. Veel voorkennis over beiden is echter niet nodig, want Van Aalten neemt de tijd om dingen uit te leggen. De keerzijde hiervan is wel dat het verhaal er soms wat langzaam door wordt. Het boek refereert vaak naar (pop)muziek van de jaren ’60 tot nu, zonder verdere uitleg, dus enige voorkennis op dit gebied zal heel verhelderend werken. Maar hier kun je zonder al te veel problemen ook wel overheen lezen.
We vonden op Youtube nog de boekpromo van
Deze recensie is geschreven door Tina Bruinsma. Zij studeerde in 2012 af aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij volgde daar de opleiding Engelse Taal en Cultuur.
Leeuwenstrijd / Thomas van Aalten / Nieuw Amsterdam Uitgevers / 2014 / 384 pag. / ISBN 9789046816370