Over de liefde zijn romans volgeschreven, maar een benaderingswijze als die van Hanna Bervoets zagen we nog niet. In haar sciencefictionroman

Efter

wordt verliefdheid (‘LAD’ of ‘love addiction disorder’) gezien als een psychiatrische aandoening. Heel vergezocht is dat uitgangspunt niet, getuige de lijst met wetenschappelijke publicaties die Bervoets raadpleegde tijdens het schrijven. Een verliefd persoon vertoont dezelfde obsessief-compulsieve trekjes als een verslaafde, dus is het niet ondenkbaar dat we liefde, in navolging van andere modeziekten als adhd, gaan beschouwen als een stoornis. Dat vooral de farmaceutische industrie hier baat bij zou hebben — het diagnosticeren van verliefdheid als een ziekte biedt de kans op grote schaal medicijnen te verkopen —, wordt in Efter angstaanjagend duidelijk.

We volgen een rist personages, variërend van een pr-man van een farmaciebedrijf, de eigenares van een afkickkliniek en een achterdochtige journaliste tot verliefde tieners, hun familie en vrienden. De meeste verhaallijnen zijn geschreven in de derde persoon, op twee in de ik-vorm na. Het duurt even voor je doorhebt dat deze passages weblogs moeten voorstellen. De woorden ‘realm:…’, ‘peasants:…’, ‘buys:…’ en ‘price:…’ onderaan de hoofdstukken moeten dit verklaren, maar Bervoets gebruikt zoveel nieuwe termen (‘seos’, ‘toad’, ‘meek’, ‘gazen’) dat het niet altijd duidelijk is of het pakweg een technologisch snufje of social media betreft. De ene realm is van Fajah, een tienermeisje dat onder valse voorwendselen in afkickkliniek Jagthof zit. Ze is niet verliefd, maar de ware reden van haar verblijf blijft lange tijd onduidelijk. Wanneer Fajah intieme gevoelens begint te koesteren voor een van haar medebewoonsters, vermoed je dat haar lesbische seksualiteit begint te ontluiken. De andere realm, die van journaliste Laura Horst, draagt echter een alternatieve verklaring aan. Wanneer Efter, een experimenteel medicijn tegen LAD, wordt geslikt door iemand die niet verliefd is, heeft het een tegengesteld effect. Een interessante theorie, maar in hoeverre klopt hij? Dat Laura sensatiejournalistiek bedrijft, is van meet af aan duidelijk. Bovendien neemt ze het niet zo nauw met de privacy van de patiënten. Maar hun wraak is zoet, zo blijkt uit het laatste hoofdstuk.

Stilistisch is

Efter

een geslaagde roman: knappe spanningsopbouw, verrassende plottwist en overtuigende vertelstemmen (de afwisseling tussen Fajahs openhartige tienerstem en Laura’s afstandelijke journalistieke stijl leest verfrissend). Het uitgangspunt van verliefdheid als stoornis is origineel en goed uitgedacht, maar hier en daar drijft Bervoets het te ver door: dat Efter massaal tot verkrachtingen en moord zal leiden, is wat vergezocht. Of is dat juist de bedoeling, aangezien deze informatie gepresenteerd wordt door de sensatiebeluste Laura? Daarnaast bevat de plot een inhoudelijke inconsistentie. Dat privacy in de toekomst nog verder te zoeken zal zijn, is aannemelijk. Maar wie een geheim wil verbergen, zou toch wel heel naïef zijn door dit op het wereldwijde web te verkondigen? Was Bervoets zo krampachtig bezig met het vormgeven van haar toekomstmaatschappij, dat ze hier de draad van haar verhaal uit het oog verloor? Bovendien, zo heel futuristisch doet die wereld niet aan. Het lijkt eerder een portret van het heden, maar dan met andere benamingen — benamingen die soms wel erg dicht bij bestaande merken in de buurt komen (Fizzler – Pfizer, bijvoorbeeld).

Efter

doet bij momenten denken aan

A Clockwork Orange

, maar mist de spitsvondigheid van die roman. Bervoets heeft absoluut schrijftalent, maar misschien is sciencefiction niet haar ideale genre.

Deze recensie is geschreven door Kyra Fastenau. Kyra is 25 jaar en woont in Antwerpen. Ze schrijft voor diverse media en werkte drie jaar als redacteur van de literaire tijdschriften De Leeswelp en De Leeswolf. Een overzicht van haar artikelen vind je op
Deze recensie verscheen afgelopen maand reeds in De Leeswelp.

Efter / Hanna Bervoets / Uitgeverij Atlas Contact / 2014 / 320 pag. / ISBN 9789025443429