Een onbemand Sovjetvliegtuig dat in de nadagen van de Koude Oorlog neerstort op een huis in een België, waarbij de negentienjarige zoon des huizes overlijdt. Dat vormt de basis voor het Boekenweekgeschenk van dit jaar, geschreven door de Vlaamse schrijver Tom Lanoye (spreek uit [lɑnwaː]). De gebeurtenis klinkt op zich al bizar genoeg, nu was alleen nog te hopen dat Lanoye er een interessante historie omheen kan vertellen. Dat is hem gelukt.

In

Heldere hemel

lopen verschillende verhaallijnen door elkaar, die allemaal door slechts één ding verbonden zijn: het naderende onbemande vliegtuig. Subtiel staat dan ook bovenaan elk hoofdstuk vermeld waar het zich afspeelt: “duizend kilometer verderop”, of “een paar honderd meter daarvandaan”. Naast de piloot, die aan een parachute boven Pools grondgebied hangend zowel zijn eigen levensverhaal als het aftakelen van het Oostblok overpeinst, komen nog meerdere andere personages aan het woord, allen met hun eigen conflict. De Amerikaanse Chief of Staff over het westerse luchtruim met zijn Commander, een redacteur van een grote krant met zijn CEO. Maar centraal staat toch wel het familiedrama dat zich afspeelt tussen Vera, een vrouw van middelbare leeftijd, en haar man Walter, die vreemdgaat met een twintigjarige kennis (Carla) van hun zoon (Peter).

Alle conflicten hebben (of krijgen) op de een of andere manier te maken met het naderend onheil, en stuk voor stuk lijken ze op ontploffen te staan. De Amerikaanse Commander in het boek claimt: voor elk conflict is een katalysator nodig, om uit te barsten. Voor dat tussen Oost- en West-Europa op dat moment zou dat het binnendringende vliegtuig kunnen zijn, voor Vera en Walter is dat Carla. Zo is de familietragedie haarfijn verweven met de geschiedenis van de Koude Oorlog. Met de kleinschalige levensverhalen maakt Tom Lanoye deze geschiedenis persoonlijk, ook voor mensen (zoals ik) die het niet zelf hebben meegemaakt, en dat is knap gedaan. Daarnaast wordt de lezer, die het gevaar en de afloop al vanaf het begin bekend is, aan de tand gevoeld over de relativiteit van ons dagelijks gekibbel. Hoe groot of klein conflicten voor ons kunnen lijken, ze zijn eigenlijk allemaal nutteloos; ons (nood)lot staat toch al beschreven.

Heldere hemel

gaat wat betreft het thema van deze Boekenweek meer over “andere ongemakken” dan over “vriendschap”, maar het is wel een geslaagde, literaire novelle geworden. Een grijs historisch feitje wordt leven ingeblazen door een toneelachtig drama en een sterke thematiek. Zeker een van de betere Boekenweekgeschenken van de afgelopen jaren.