Een liefdeskoppel kussend op de voorkant van het boek, te midden van een vervaagde menigte. Een onbereikbare liefde tussen een zigeunerin en een eenvoudige schoenmaker die ervan droomt dichter te worden. Alles wijst erop dat

Verdwenen grenzen

een romantisch verhaal gaat worden. Een verhaal dat zich afspeelt tegen een historische achtergrond, ten tijde van Ceauşescu’s autoritaire regime, gedurende de jaren ’80. Tegen deze grijze achtergrond… toch een liefdesverhaal. Echter, halverwege het boek slaat de romantische sfeer abrupt om. Waar in het eerste deel van het boek (“Unu”) alles steeds beter lijkt te worden en Florica en Remus een nieuw bestaan op weten te bouwen, lijkt hun fundament in het tweede deel (“Due”) steeds verder af te brokkelen. De sprong in de tijd (tussen deel Unu en Due zit zo’n twaalf jaar) duidt niet alleen op een ander decor waartegen het verhaal zich afspeelt, maar ook op een ontwikkeling in karakter. Remus en Florica gaan allebei op een andere manier om met de veranderingen en trekken zich daarbij steeds verder terug in hun eigen wereldje. Plotseling lijkt het verhaal niet alleen maar te draaien om de liefde tussen twee willekeurige individuen, maar om grotere thema’s als cultuurverschillen en racisme en hoe daarmee om te gaan. Het zijn stuk voor stuk thema’s die niet alleen voorkomen in een ander tijdperk op een andere plek, maar ook in het hier en nu.

Florica worstelt met haar verleden als zigeuner en ook Remus kan zijn verleden niet zomaar loslaten. Langzaam maar zeker wordt duidelijk dat je je problemen niet zomaar kan ontvluchten en dat je altijd gevangen zal blijven in ‘verdwenen grenzen’. Aan de hand van deze grote thema’s weet Stefan Popa een ijzersterk, maar ook droefgeestig verhaal neer te zetten. Door middel van tijdsprongen en vlot taalgebruik neemt hij de lezer mee op een avontuurlijke en onvergetelijke reis.

Stefan Popa mag dan een beginnende auteur zijn en hij mag dan zelf niet geboren zijn in Roemenië, hij blijkt heel wat af te weten van het schetsen van decors van verschillende uithoeken van de wereld. Zo komt niet alleen het dictatoriale, bedrukkende Roemenië voorbij, ook het vrije, maar weinig tolerante Italië en het drukke, toeristische Spanje krijgen een plaats in zijn debuutroman. Dankzij Stefans levendige beschrijvingen kan de lezer zelf een beeld vormen van de plekken die worden afgereisd. Bijzonder is dat elk land een afzonderlijke periode voorstelt, niet alleen in tijd, maar ook in het leven van de personages. Stapje voor stapje wordt duidelijk waar de echte reis, de geestelijke reis, naar toe leidt. En als de lezer daar eenmaal is aangekomen, wordt hem de adem ontnomen…

Waar het begin van de reis nog veelbelovend en aangenaam is, lijkt de reis steeds donkerder te worden. Het verhaal wordt veel abstracter dan in het begin en de invulling van het verhaal wordt grotendeels aan de lezer zelf overgelaten. Hierdoor wordt het ook moeilijker voor de lezer om zich in de hoofdpersoon in te kunnen leven. Waarom bepaalde acties worden ondernomen, waarom andere handelingen worden vermeden wordt niet helemaal duidelijk.

Het lijkt alsof Stefan Popa aangeeft dat de redenen vanzelfsprekend zijn. Maar hoewel de lezer tijdens het lezen van het boek een grote inkijk heeft gehad in verschillende culturen, blijft het einde verwarrend. Op de een of andere manier mist de lezer dat beetje sympathie voor de hoofdpersoon dat nodig is om te begrijpen wat er gaande is. Hierdoor verliest het boek helaas ook wat van haar geloofwaardigheid. Al met al heeft Stefan Popa met zijn debuutroman

Verdwenen grenzen

heel wat zware thema’s aan weten te snijden. Aan de hand van zijn fijne, gedetailleerde manier van schrijven wordt een nieuwe wereld voor de lezer geopend. Een wereld die echter op een wat verwarrende manier eindigt.

Deze recensies is geschreven door Jedidja Stikkelorom, 16 jaar, VWO leerling van het Pascal College in Zaandam

Verdwenen grenzen / Stefan Popa / Uitgeverij Link / 2014 / 500 pag. / ISBN 9789462321137