Na een tamelijk zorgeloze jeugd in Stavanger, Noorwegen, moet Max met zijn ouders mee verhuizen naar New York.  De vraag die hij zichzelf, maar je ook als lezer stelt luidt: Kun je ooit een Amerikaan worden, als je diep in je hart nooit Noorwegen hebt willen verlaten? We volgen Max door zijn leven. We zien hem verliefd worden op de zeven jaar oudere kunstenares Mischa, we zien hem op zoek gaan naar zijn onbekende oom Owen en we zien hem carrière maken als toneelregisseur. We zien hem fouten maken en dierbaren verliezen, maar we zien hem ook genieten van de bijzondere momenten. De tekst op de achterflap geeft het thema al aan: Wanneer ben je zó lang van huis, dat het te laat is om terug te keren?

Laat ik beginnen met een waarschuwing: met deze recensie zal ik de schrijver ongetwijfeld tekortdoen. Ik weet namelijk niet hoe ik dit geweldige boek in een beperkt aantal woorden genoeg kan prijzen. Ik heb lang over dit boek gedaan en daardoor waren Max, Mischa, Mordecai en Owen ook lang een deel van mijn gedachten. Nu moet ik ze missen en ik denk dat ik nog nooit zo teleurgesteld ben geweest dat ik een boek uit heb gelezen.

Gedurende het hele verhaal komen de belangrijkste momenten in de geschiedenis van de Verenigde Stagen voorbij. Van de Twin Towers tot de economische crisis, als ook de oorlog in Vietnam. Vooral deze oorlog heeft een centrale, terugkerende rol in het boek. Max speelde in Noorwegen al met zijn vriendjes het Tet-offensief na en de film Apocalypse Now veranderde zijn kijk op de oorlog voorgoed. Als blijkt dat zijn oom Owen aan het eind van de Vietnam-oorlog heeft gediend voor het Amerikaanse leger, krijgen we ook vanuit zijn perspectief te lezen hoe het was in de oorlog en zien we hoe de oorlog zijn sporen heeft nagelaten bij de veteraan. Na de wissel van perspectief naar Owen halverwege het boek, waarbij je als lezer ook een sprong in de tijd maakt, was ik wel even mijn oriëntatie kwijt. Ik had zelf ook meer affiniteit met Max dan met Owen, waardoor ik stiekem tijdens de hoofdstukken van Owen altijd weer uitkeek naar de overschakeling naar het perspectief van Max.

Een ander terugkerend thema is vriendschap en dan met name de loyaliteit aan deze vriendschappen. Tijdens zijn jeugd was Max al altijd te vinden met zijn Noorse vriendjes. Hij vindt het moeilijk om ze achter te laten, maar vindt op de middelbare school in New York een waardige vervanging: Mordecai. De relatie tussen deze twee jongens is puur en ook hierbij vind ik dat de schrijver zoveel recht doet aan beide personages. Wanneer stel je een vriend boven je geliefde? Wanneer accepteer je dat een vriendschap is uitgebloed? Of bestaat het uitbloeden niet en had je dan gewoon harder moeten werken voor de vriendschap?

Het wordt tijd dat ook de vertaler van het oorspronkelijk Noorse boek de erkenning wordt geven die hij/zij verdient. Ik heb geen idee hoe het is om de Noorse versie te lezen, maar de liefde voor de Nederlandse taal spat er in dit boek vanaf. Het is een heel dik boek en dan is het verleidelijk om zinnen en stukken tekst over te slaan. Ik werd echter bij elke zin genoeg gefascineerd om door te lezen.

Harstad romantiseert niet; Harstad weerspiegelt de realiteit. Hij laat zien dat het leven niet altijd over rozen gaat en dat succes in zowel de liefde als het werk niet zonder hard werken behaald kan worden. Dit boek zal mij altijd bij blijven, niet alleen vanwege het feit dat het officieel het dikste boek is dat ik heb gelezen, maar ook omdat het me heeft doen realiseren hoeveel we kunnen vertellen op papier. Daarom wil ik afsluiten met het bedanken van Johan Harstad, voor het creëren van dit meesterwerk.

Max, Mischa & het Tet-offensief | Johan Harstad | Uitgeverij Podium | 2015, vertaling 2017 | 1230 pag. | ISBN 978 90 5759 849 4