Wanneer niets is wat het lijkt

Het is 1940 en de wereld voert oorlog. Terwijl de grondslagen voornamelijk in Europa uitgevochten worden, staat ook Amerika niet stil. Op de marinebasis in Brooklyn vervullen vrouwen de taken van de mannen die op weg zijn naar het front. Jennifer Egan kiest deze enscenering als basis voor Manhattan beach.

In het verhaal maakt de lezer kennis met Anna en haar vader Eddie. Samen zijn ze op weg naar Dexter Styles, baas van belangrijke nachtclubs en bekend in de onderwereld. Anna heeft een gehandicapte zus, Lydia, en er is geld nodig om een speciale stoel voor haar te financieren. Eddie kan niet anders dan aankloppen bij Dexter.

Dan spoelt het verhaal vijf jaar verder. Eddie is van de een op de andere dag verdwenen en Anna zoekt een baan. Haar zusje heeft steeds meer zorg nodig en samen met moeder Agnes neemt Anna die zorg op zich. Ze gaat aan de slag op de marinebasis van Brooklyn en bouwt daar samen met talloze andere vrouwen aan de oorlogsschepen. Dan ziet ze voor het eerst in vijf jaar de man die ze ooit samen met haar vader bezocht: Dexter. Vastbesloten haar vader terug te vinden, zoekt ze opnieuw contact met deze duistere persoon.

De start van Manhattan beach is niet knallend. De schrijfstijl met een wisselend perspectief doet wat afstandelijk aan en de relaties tussen de verschillende personages lijken in niets op een normale relatie. Alles is kil, afstandelijk en koud; de lezer moet wennen.

Toch gebeurt dit al snel. Door de stille spanning die het hele verhaal door aanwezig is (gecreëerd door de beschreven onderwereld), wordt de lezer geprikkeld en al snel wordt het verhaal meeslepender. Het wisselende perspectief blijkt daarbij uiterst effectief. Niet alleen weet de lezer wat er in Anna omgaat, ook Dexter en zelfs Eddie komen aan bod. Dit zorgt voor de welbekende informatievoorsprong en geeft de lezer het gevoel baas te zijn over de situatie.

Ook de onderwerpen die Egan aansnijdt in haar roman triggeren. De vrijgevochten Anna, die zich niet laat stoppen door het feit dat ze vrouw is, is niet uniek, maar de manier waarop haar verhaal verder in elkaar steekt wel. Egan blaast talloze ballonnen op, maar houdt ze allemaal in de lucht en besteedt aan elke ballon aandacht. Lydia’s verhaal wordt op deze manier volledig uitgewerkt, maar ook het verhaal van de verdwenen Eddie krijgt zijn kans. Zelfs de emancipatiestrijd van Anna wordt in al zijn volledigheid beschreven.

Dit alles wordt in een detectiveachtig jasje gegoten, waarbij de spanning bij vlagen te snijden is. Met gepaste afschuw lees je over het machtssysteem in de criminele wereld, terwijl je op de achtergrond geniet van de romantische verhaalelementen of de strijdlustige gevoelens van Anna.

Helaas worden sommige gebeurtenissen in het boek onderbelicht. Egan schenkt in een paar gevallen slechts luttele zinnen aan iets wat voor de lezer en voor de hoofdpersoon van levensbelang lijkt. Hoewel dit enerzijds het shockeffect vergroot, vernietigt het anderzijds de kans écht stil te staan bij wat er gebeurde.

Toch doet dit niet echt afbreuk aan het verder zo sterke Manhattan beach. Egan laat met deze roman zien de finesses van de schrijfwereld te beheersten. Een complex, maar zeer goed geconstrueerd verhaal, boordevol goed uitgewerkte verhaallijnen én voorzien van geschiedenisfeiten, laat de lezer genieten. 459 bladzijden lang.

Manhattan beach/Jennifer Egan/Vertaling Arjaan en Thijs van Nimwegen/Uitgeverij De Arbeiderspers/459 blz./ISBN: 9789029514545