March 16, 2016

“Emancipatie is geen kwestie van macht, het is slechts een kwestie van opnieuw indelen; niet van stippellijntjes uitvegen, maar van stippellijntjes net ergens anders tekenen.”

In de jaren twintig van de vorige eeuw streeft de Russische wetenschapper Ilya Ivanov naar iets wat wij nu als onethisch en ronduit gruwelijk zouden beschouwen: het kweken van een nieuw hybride wezen door chimpansees te insemineren met mensensperma.

Aids en bedbugs:

your average student

Felix van der Elsken heeft genoeg aan zijn hoofd. Het is het jaar 1994 en Felix is in New York voor een studie journalistiek. Als een blanke homoseksuele jongen probeert hij zijn draai te vinden in een land duizenden kilometers van Nederland verwijderd. Felix raakt aan de praat met zijn medestudente Lois, die hem over de schorsing van virologe Helena Frank vertelt. Zij onderzoekt de oorsprong van het hiv-virus en is ervan overtuigd dat de kruisingsexperimenten van Ivanov er iets mee te maken hebben. Langzamerhand komt hij steeds meer over Helena te weten en is hij steeds meer bij haar geheime experimenten betrokken – voor het nieuwsblad van de universiteit- vertelt hij zichzelf.

Een roman over ethiek met coming of age-elementen, een werk met een controversieel experiment als uitgangspunt: Bervoets’ meest recente roman zet de lezer aan het denken door te proberen Felix, een Nederlander met “typisch westerse ideeën”, zo open-minded mogelijk over ethische vraagstukken na te laten denken. Wat als onze opvattingen zijn gebaseerd op de grenzen die de maatschappij trekt? – of belangrijker: wat als ze er niet in passen? Hoe strak zijn de lijnen die wij moraliteit noemen?

“Nog erger dan iets verprutsen is een applaus dat verraadt dat men gelooft dat je met verprutsen op de toppen van je kunnen zit.”

Het coming of age-gedeelte komt vooral naar voren wanneer Felix als volwassene terugblikt op zijn tijd in de Verenigde Staten. Falen, frustratie en wat als?: wie heeft hier niet mee te maken gehad? Hij kijk terug met een kritische blik, maar heeft zeker geen gebrek aan inlevingsvermogen. Felix is als het ware de lezer zoals Hanna Bervoets die voor zich heeft, hij heeft geen stippellijnen gewist, maar is erin geslaagd die te verplaatsen.

Ik zal het toegeven: ik had meer wetenschappelijke vraagstukken verwacht, mede door de titel. Ivanov verwijst naar de Rus met zijn controversiële experimenten en staat daarmee voor de controversies in onze huidige maatschappij. Twee dingen die in het eerste opzicht niets met elkaar te maken hebben, een Russische wetenschapper uit de vorige eeuw en een jongen op zoek naar zijn identiteit, worden zo vervlochten tot een roman waarin Bervoets de grenzen weet te verplaatsen.

Hugh Mee is 16 jaar en zit in het vijfde jaar van het VWO. In haar vrije tijd houdt ze zich het liefst bezig met psychologische vraagstukken, wat ook verklaart waarom ze graag non-fictie en psychologische romans leest. Ze leest echter ook heel graag boeken die vallen onder het high fantasy genre.

Ivanov / Hanna Bervoets / Uitgeverij Atlas Contact / 2016 / 310 blz. / ISBN: 9789025446451