Luka woont bij haar tante Jeanne in Den Haag. Ze is bijna 18, en ze heeft haar ouders al een tijdje niet meer gezien. Dat komt omdat Luka vindt dat haar eigen levensstijl en visie mijlenver uit elkaar liggen met hoe haar ouders in het leven staan. Haar vader is voetbalmakelaar, haar moeder werkt in de modebranche. Ze verdienen bakken geld, en hebben een buitenverblijf/villa in Frankrijk en eentje in Zwitserland. Luka weet dat ze dit soort leventje niet wil. Ze wil literatuur studeren in Engeland.

Dat heeft grotendeels te maken met William, een negentienjarige student uit Engeland, met wie ze vorig jaar kort iets had op een Franse camping. Voor de lezer blijft het lang onduidelijk wat er precies tussen hen is gebeurd, en Bottinga weet er de vijandige sfeer tussen William en Luka grondig in te houden. William is op doorreis naar België om onderzoek te doen naar de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek, en hij wil Luka graag weer opzoeken op doorreis. Van het ene ogenblik op het andere besluit Luka dat ze met hem zal meegaan naar Ieper. Haar tante geeft haar een roodfluwelen doosje mee met een aantal brieven in. Wat Luka daarmee aan moet, wordt duidelijk doorheen het boek. Ze vormen een prachtig geheel en maken het verhaal helemaal af.

Het lettertype van deze brieven is echter bijna onleesbaar: het computerlettertype roept voor geen meter een mannenhandschrift op uit de tijd waarin de brieven geschreven werden, zijnde 1915. Misschien ligt het aan mij, maar ik word er een beetje triest van. Het vraagt wat werk meer, maar de brieven echt laten schrijven zou de authenticiteit ervan, zeker in dit boek – de 19jarigen van toen zijn er al lang niet meer, dat weet deze boekenfreak ook wel – ten goede komen. Maar er moet toch iemand van, laten we zeggen, een jaar of 80 bereid gevonden zijn om zijn handschrift nog eens boven te halen, en om de brieven van “Julius” te schrijven?

Nederland/België

Als in 2014, ook het jaar waarin dit boek verschijnt, het 100 jaar geleden is dat Wereldoorlog I uitbrak, kon je er in België niet omheen, en jongeren verzuchtten weleens dat ze de veelheid aan boeken daarover een beetje moe werden. Daar kon ik als helpende volwassene best inkomen, anderzijds is de oorlog wat hij was, en “vernieuwend” zijn in dit thema niet zo eenvoudig. Er wérd hard gevochten in de Westhoek, en we hadden het zwaar.

Dat een Nederlandse auteur net over de streek rond Ieper zijn verhaal spint, verrast echter wel aangenaam, al had ik – ik weet er niet precies de vinger op te leggen hoe dat zo kwam, misschien net omwille van de veelheid aan boeken van Vlaamse auteurs over dit thema – er zeker in het begin een beetje moeite mee. Maar Bottinga wist me aangenaam te verrassen.

Luka en William

Luka is eigenwijs, en met haar eigen ideeën en opvattingen vormt ze op dat gebied een herkenbaar personage voor het doelpubliek. Ze is geloofwaardig en maakt een interessante evolutie door: als lezer zie je haar doorheen het verhaal groeien en volwassen worden. Ze volgt haar eigen ideeën en dromen.

William vormt op dat vlak een mooi contrast met Luka. Hij is rustiger, minder impulsief en biedt Luka de stabiele basis die bij haar ontbreekt. Hij geeft me ook veel minder het gevoel dat hij uit de pen van een auteur is gevloeid. Je voelt echter wel dat er voor hun trip naar Ieper dingen zijn gebeurd tussen hen, die het er nu niet makkelijker op maken. De personages praten een ietsje teveel naar hoe de auteur ze beschrijft, en hij houdt op dit gebied de touwtjes een beetje te strak in handen, waardoor de personages, en zeker Luka, een beetje naturel verliezen. Dit komt des te harder naar voor wanneer Luka Ann ontmoet, een lerares uit Engeland die met haar school een bezoek brengt aan Ieper en de Last Post wil bijwonen. Bottinga laat het uitschijnen alsof Luka in Ann een stuk wrakhout vindt waaraan ze zich wanhopig vastklampt… Alleen: ze kent haar amper twee dagen, als het al zoveel is.

Bottinga sleurt de lezer vanaf bladzijde één in het verhaal en laat hen ook niet meer los, ook niet als het verhaal hier en daar ongeloofwaardig wordt (wat meermaals gebeurd, helaas, kijken we maar naar de relatie tussen Ann en Luka, of wat er in Ieper op het marktplein gebeurt– en nee, waarover we u verder niets gaan vertellen, want “De Verwanten” verdient nog steeds alle aandacht en lof, al zijn wij dan weer ook zo eigenwijs ervan te vinden wat we vinden.) Dat begin begint in een cel in 1917, waar een onbekende soldaat wacht op zijn executie.

Na het lezen van “De Verwanten” valt er over de cover heel wat te zeggen. In eerste instantie geeft hij niets prijs over hoe het verhaal zal lopen, en dat is voor gretige lezers zeker een pluspunt.  Na het lezen is er wel onmiddellijk de link met het verhaal, maar in die link zit weinig diepgang. Dit verhaal vraagt om meer en geeft ook de mogelijkheid om meer uit de cover te halen. Enkel op basis van de cover zou ik het boek nooit gekozen hebben.

Al moet ik wel zeggen dat ik wel nieuwsgierig was naar wat “Guido Bottinga” nadat ik van hem voor 6+ “Een zusje uit een vliegtuig” – een verhaal over adoptie uit China –  gelezen had, mij te vertellen had met deze kanjer. Weer  een historische roman over de Eerste Wereldoorlog.

Maar dit is geen gewone historische roman. Dit is een verhaal van nu dat zich afspeelt tegen het historische kader van toen, en met een erg geloofwaardig magisch realistisch kantje. Ik, totaal voeten op de grond, was helemaal ondersteboven van zoveel geloofwaardigheid. Een verhaal dat me geen seconde verveelde. Prachtig.

Sfeer

De auteur is een meester in sfeerschepping. Hij schetst de historische passages op zo’n manier dat ze voor je ogen terug tot leven komen en je het gevoel krijgt er zelf deel van uit te maken. Het was lang geleden, maar Guido Bottinga is erin geslaagd me tijdens het lezen kippenvel te bezorgen. Ook hoe hij zijn verhaal in Ieper “zet” doet je zin krijgen om zelf een kijkje te gaan nemen.

En dan nader je het einde van zo’n aangrijpend en moeilijk weg te leggen boek. Ik beken: ik heb erg lang gedaan over de laatste dertig bladzijden. Ik wilde zo graag weten hoe het verhaal zou aflopen maar ik wilde tegelijkertijd geen afscheid nemen van de personages. Dit is een boek dat me erg lang zal bijblijven.

Ik ben niet erg onder de indruk van de titel. Hij is vrij doorsnee en wekt ook geen nieuwsgierigheid op. Maar de hoofdstuktitels, en de titels van de proloog en epiloog in het bijzonder, vielen des te harder op. Geweldig hoe Bottinga de proloog verbindt met de epiloog door middel van hun titels en zo het verhaal als een cirkel voltooit. Na het lezen wordt de titel wel zeer duidelijk, en zou het erg zijn mocht dit boek anders heten.

Vlot lezend verhaal

De schrijfstijl van de auteur zorgt voor een duidelijk en compleet beeld van het verhaal waardoor je als lezer geen moeite hebt je mee te verplaatsen in het decor. Daardoor blijft het hele verhaal overzichtelijk, ondanks de flashbacks, en leest het vlot. Ik heb geen moment het gevoel gehad dat ik me door een kanjer van een dikke 400 bladzijden moest worstelen.

Deze recensie is samen geschreven met Katrien Temmerman uit Vlaanderen. Katrien schrijft over boeken op haar eigen blog

De Verwanten / Guido Bottinga / Uitgeverij Lemniscaat / 2014 / 412 blz. / ISBN 9789047706731