Stel je voor: je leeft in een prachtige wereld, iedereen is vriendelijk, je bent altijd overal welkom en je bent er gelukkiger dan elke andere plek waar je zou kunnen zijn. En dan verandert alles. Het paradijs waarin je leeft wordt overgenomen door tirannie en wreedheid. Wat ga je doen? Ga je je verzetten tegen de heersende overheid? Leg je je neer bij je verschrikkelijke lot? En wat doe je als je gevangen zit in deze wereld, terwijl deze helemaal niet bestaat? Deborah Blau is nog maar vijf jaar oud als ze geopereerd wordt aan een tumor. Het is door alle schaamte en pijn een zeer traumatische ingreep. Ze wordt nagekeken door haar buren en op school voelt ze zich niet meer thuis. Deborah raakt steeds meer geïsoleerd en in haar creatieve geest vormt ze een veilig toevluchtsoord voor zichzelf: de wereld van Yr. Hier wordt ze geaccepteerd zoals ze is, ze is er veilig voor alle narigheid uit haar leven en ze is altijd welkom.

Totdat langzamerhand de goden uit deze wereld steeds gemener en slechter worden. Ze bekritiseren Deborah en haar toevluchtsoord verandert steeds meer in een gevangenis. Vanaf dat moment gaat het bergafwaarts met Deborah. Ze wordt opgenomen en gediagnostiseerd met schizofrenie. Ze heeft een lange weg voor de boeg met psychiaters, therapieën en opnames. Tijdens deze opnames leert Deborah een hoop nieuwe mensen kennen: patiënten die net zoals zijzelf zijn. Vindt Deborah ondanks alle narigheid haar draai terug in het leven?

Dit verhaal laat zien hoe afschuwelijk en ingewikkeld het leven kan zijn als je een psychiatrische aandoening hebt. Op het eerste gezicht is Deborah gewoon een verschrikkelijk cynische puber waar niks mee aan de hand is. Maar hoe meer het verhaal vordert, hoe duidelijker de complexiteit van Deborah’s problemen wordt. Dit is een thema dat door het gehele boek voorkomt: de complexiteit en uitzichtloosheid van de situatie van psychiatrische patiënten en het gevecht dat zij elke dag voeren samen met de verpleging en psychiaters om weer te herstellen.

Het lezen van dit boek kan een uitdaging zijn, vooral omdat het soms lastig is om je in te leven in personen wiens wereldbeeld ontzettend verstoord is. Desondanks is het verhaal meeslepend en intrigerend, en het biedt een prachtige kijk in het leven van iemand met een psychiatrische stoornis. Niet alleen de patiënt zelf, maar ook de beleving van diens familie wordt meegenomen. Dit boek is ontzettend leerzaam en blijft nog lang in je hoofd rondspoken.

Deze recensie is geschreven door Anouk Snik, 18 jaar oud uit Landsmeer. Anouk studeert geneeskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Ik heb je nooit een rozentuin beloofd / Hannah Green / 1964 / Anouk las een uitgave uit 1973, 29e druk / Uitgeverij Hollandia / ISBN 9060458257

Inmiddels is het boek weer verkrijgbaar, in een vertaling van Elisabeth Swildens bij uitgeverij Rainbow / 2015 / 334 pag. / ISBN 9789041711540