Ben jij gelovig opgevoed? Of ben je juist opgevoed met het idee dat God een verzinsel is? En de verhalen uit de Bijbel, ben je daar een beetje bekend mee en wat vind je van ze? Guus Kuijer – onder andere bekend van de boeken over Madelief en Polleke – komt uit een zwaar protestants gezin en moest iedere dag naar de kerk. Elke avond werd uit de Bijbel voorgelezen en kon hij ademloos naar deze verhalen luisteren. Toch kon hij zich niet verplaatsen in de God die uit deze verhalen naar voren kwam. Immers, wie laat nou zijn eigen zoon – zonder zonden – vermoorden door hem aan het kruis te nagelen?

In zijn boek

Hoe een klein rotgodje God vermoordde

gaat Kuijer in op verhalen uit de Bijbel. Hij vindt deze verhalen prachtig, maar gelijktijdig kan hij zich niet voorstellen hoe mensen uit de (eenen)twintigste eeuw deze verhalen willen en kunnen naleven. “Ik heb vroeger vele pakken slaag gehad”, schrijft de auteur, “maar de zondige aanleidingen ben ik vergeten of heb ik nooit geweten. God straft, maar god mag weten waarom.” Kuijer stelt diverse vragen aan zichzelf waarop hij in dit boek een antwoord tracht te geven. Dat Kuijer inmiddels niet meer gelooft in God, betekent volgens hem niet dat hij godslasterend is. Het is niet de ongelovige die God lastert, maar de fundamentalisten – de orthodoxen – die God hebben gekneed tot wat hij nu is: “het kleinzielige, naargeestige mannetje dat hij in hun ogen is.”

Op de vraag wie voor Kuijer de God is uit de heilige teksten, Bijbel en Koran, antwoordt Kuijer: “Die God is het verlangen naar meer liefde, barmhartigheid en rechtvaardigheid tussen de mensen. Die God is een ideaal. Hij is liefdevoller, barmhartiger en rechtvaardiger dan wij ons kunnen voorstellen, maar we willen een voorbeeld aan Hem nemen.” (p. 7). De kwestie is echter dat de Bijbel zowel als de Koran oproepen tot liefde én tot wraak. Kuijer zegt hierop dat hij niemand kan benaderen met liefde en met wraakzucht tegelijkertijd. Het gaat Kuijer dan ook niet om het letterlijk naleven van de teksten, maar om de interpretatie daarvan. Immers, ieder leest een tekst op zijn eigen manier. Tekstinterpretatie blijkt een heikel punt te zijn. Kuijer geeft als voorbeeld dat Carmiggelt eens schreef dat hij zijn kleinzoon had geholpen bij het ‘verklaren’ van een door hem geschreven tekst. De jongen kreeg een onvoldoende. Hoe kan een hele bevolking dan een tekst op een en dezelfde manier lezen?

Naar het idee van Kuijer is lezen hetzelfde als interpreteren en over interpretaties kan men redetwisten. Kuijer noemt dit positief, want dit nodigt uit tot discussie en die discussie leidt tot verdieping van het begrip van de tekst (p. 122). Christenen geloven in de ‘onbevlekte ontvangenis’ terwijl Mohammed de tekst kennelijk anders heeft geïnterpreteerd en hier het volgende over schrijft: “Toen zonden Wij (God) tot haar (Maria) Onze Geest, die voor haar de gelijkenis aannam van een welgevormd menselijk wezen.’ Kuijer schrijft – met enig sarcasme – dat de christenen Maria slechts de pijn van de bevalling gunnen, terwijl Mohammed haar nog het genot meegeeft.

Ook in de eenentwintigste eeuw blijkt het – ook voor ongelovigen – interessant te zijn naar de Bijbel en de Koran te kijken. Geen zin om de Bijbel open te slaan? Kijk eens een essay van Guus Kuijer in. Hij vertelt op een aangename en gemakkelijke manier over zijn visie op geloofsoverdracht en maatschappij. Ik moet toegeven: best geestverruimend!

Deze recensie is geschreven door Bibi Rumping, 23 jaar, student Jeugdliteratuur aan de Universiteit Tilburg en student Boekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Bibi heeft haar eigen boekenblog en werkt daarnaast bij een boekhandel.

Hoe een klein rotgodje God vermoordde / Guus Kuijer / Athenaeum – Polak & Van Gennep / 167 pagina’s / 2007 / ISBN: 9789025327590