Een complexe klassieke strijd tussen goed en kwaad

‘Ze hebben de jacht op u geopend.’ In Layers verkent

Ursula Poznanski

de grens tussen waan en werkelijkheid. Ze beschrijft het verhaal van de dakloze Dorian die geconfronteerd wordt met het harde straatleven. Al snel blijkt hij zijn leven niet meer zeker en wordt er met hem gespeeld door een gevaarlijke groepering. Het is dezelfde groepering die ook met de lezer speelt, van begin tot eind.

Poznanski start haar verhaal met de 17-jarige Dorian die op straat leeft. Op een nacht vindt hij Emil naast hem, met een diepe snee in zijn nek. Het mes van Dorian ligt naast Emil. Nicolaas Korte ziet het tafereel en biedt Dorian de kans weg te komen uit het straatleven. Hij neemt hem mee naar het huis van Bornheim, waar andere jongeren zitten. Daar krijgt Dorian een kleur T-shirt, moet hij lessen volgen, begint hij min of meer een relatie met Stella, wordt vrienden met Melvin en lijkt hij ontkomen te zijn aan het straatleven.

Helaas blijkt de wereld in het huis van Bornheim niet altijd even vrolijk. Al snel wordt Dorian ingezet om overdag op straat te flyeren, als een soort vergoeding voor zijn verblijf bij Bornheim. Dan verdwijnt Melvin plotseling en wordt Dorian ingezet om mysterieuze pakketjes af te leveren bij onbekende mannen. Wanneer één van de mannen het pakketje weigert aan te nemen, blijft Dorian ermee zitten. Hij opent hem, vindt een Visioner Master (een databril) en is vanaf dat moment zijn leven niet meer zeker. Hij vlucht opnieuw de straat op en moet zien te ontkomen aan de jagers van Bornheim.

Poznanski creëert gedurende haar hele verhaal een bijzondere sfeer. Als lezer heb je continu het gevoel dat er iets niet klopt, zonder dat je de vinger op de zere plek kunt leggen. Wanneer Dorian de Visioner Master vindt, verandert dit beeld. De lezer weet nu zeker dat er iets niet klopt. Hoe het echter precies in elkaar steekt, is dan nog onbekend. Poznanski probeert haar verhaal spannend te maken door het verteltempo te vertragen. Uiterst gedetailleerd geeft ze weer hoe Dorian met zijn Visioner Master over straat gaat, wat hij allemaal ziet (en denkt te zien) en wat het met hem doet. Helaas valt Poznanski hierbij al snel in herhaling. De talloze uitjes van Dorian lijken allemaal op elkaar en het duurt lange tijd voor er een doorbraak komt. Bovendien lijkt het verhaal voorspelbaar. Ondanks de pogingen de lezer op het verkeerde been te zetten slaagt Poznanski er niet in een volledig verrassend plot te beschrijven.

Hoewel de thematiek in Layers in de basis interessant is, mist het een goede uitwerking. Slechts even besteedt Poznanski aandacht aan de vraag in hoeverre je een tegenprestatie mag verwachten voor het goede doel en ook de gedachtegang achter alle keuzes van Dorian blijven achter. Daarbij lijkt ook de grens waan-werkelijkheid slechts oppervlakkig besproken. Poznanski creëert een wereld waarin niets is wat het lijkt en je nergens op kunt vertrouwen. Echter, ze verzaakt hierin echt betekenis aan te brengen. Het lijkt louter een wereld waarin men leeft waarbij de geschepte enscenering bij vlagen zelfs voor een waanwereld onwerkelijk lijkt.

Helaas zorgt een afstandelijk perspectief ervoor dat de lezer op emotioneel gebied niet geraakt wordt door Dorian. Poznanski tellt simpelweg te veel en showt te weinig: ‘Dorian was niet meteen geschokt. Dit was een layer, het was niet echt.’ Dorian blijft een personage op afstand. Wat hij meemaakt, maakt de lezer niet mee. Daardoor raakt het verhaal je niet echt.

‘Dorian Rogner, 17 jaar

Voormalig loper, spoorloos

Ongeoorloofd in het bezig van een Master Visioner

Het laatst gezien: 23 oktober, 13.28 uur, Bakkerstraat.

De jacht is geopend.’

Hoewel Poznanski een in de basis boeiende thematiek kiest als basis voor Layers en de spanning op diverse plaatsen bijzonder goed opbouwt, lijkt Layers niet te kunnen boeien. Het verhaal en Dorian blijken simpelweg te ver van de lezer af te staan om echt te kunnen raken. Layers blijkt een 368-pagina’s durende strijd tussen goed, kwaad, waan en werkelijkheid. Helaas een strijd die de essentie mist.

U. Poznansky / Layers / Vertaald door Esther Ottens / Uitgeverij Lemniscaat, Rotterdam / 368 blz. / ISBN: 9789047708681