26.11.99. De stem van Tamar, geschreven door David Grossman, is af. Ruim twee jaar later, in 2002, verschijnt de eerste druk van dit bijzondere boek in Nederland. In 2016 brengt uitgeverij Cossee het boek van een van de beroemdste Israëlische schrijvers opnieuw uit, een inmiddels zevende druk. Wat maakt De stem van Tamar zo bijzonder dat het na zoveel jaren stof doet opwaaien?
Grossman start zijn verhaal met Assaf. Assaf rent achter een hond aan, door de drukke straten van Jeruzalem. In opdracht van zijn baas moet hij de hond volgen, om zich te laten leiden naar de baas van de hond. Die staat vervolgens een dikke boete te wachten. Al snel wekt Grossman een en al mysterie. Wie is Assaf? Wie is de hond? Waarom krijgt de eigenaar een boete?
Grossman creëert vervolgens meer spanning door Assafs verhaal te onderbreken met passages over het mysterieuze meisje. Wie is zij? Wat is haar plan?
Het eerste deel van De stem van Tamar kenmerkt zich door de talloze verhaallijntjes die de schrijver opwerpt. Daarbij zorgt de breuk in de chronologie voor extra verwarring. Al snel weet je als lezer dat het verhaal van het meisje op een andere tijd was dan het verhaal van de jongen. Echter, geheel plaatsen kun je het nog niet. Tevens wordt het begin gekenmerkt door de ellenlange zinnen die gebeurtenissen of gedachten weergeven. Vooral het gedeelte over Assaf staat er vol mee. Deze schrijfstijl, in combinatie met het volle verhaal waarbij de lezer tal van bruggetjes probeert te slaan, zorgt voor een interessant, maar zeker niet gemakkelijk begin.
Vervolgens brengt Grossman meer rust in zijn verhaal. Hond Dina leidt Assaf naar non Theodora en zij vertelt hem dat Tamar verdwenen is. Ze vraagt Assaf om Tamar te zoeken. Vanaf dat moment gaan de twee verhalen, het verhaal van de mysterieuze Tamar en het verhaal van Assaf los van elkaar verder. De lezer krijgt rust en kan genieten van een interessant en indrukwekkend verhaal. Samen met Assaf gaat hij op zoek naar Tamar, het meisje dat een maand eerder plotseling verdween in de straten van Jeruzalem, het meisje dat voor lezer en Assaf onbekend is. Samen met Tamar en hond Dina maakt de lezer, een maand voordat de zoektocht van Assaf begint, het straatleven mee en ontdekt hij hoe Jeruzalem écht is: “Voor het eerst sinds ze de straat was opgegaan had ze het gevoel dat ze haar ziel verkocht.”
Opvallend, en zeer zeker geslaagd, is de continue breuk met de chronologie die Grossman hanteert. Door het verhaal van Tamar eerder in de geschiedenis te plaatsen dan het verhaal van Assaf creëert hij de mogelijkheid te spelen met de informatievoorziening. Heel bewust voorziet hij de lezer op diverse plekken van meer informatie, om op andere plaatsen informatie achter te houden. Op die manier creëert bij een bijzondere vorm van spanning: zowel de zoektocht van Assaf als het straatleven van Tamar is onzeker. Niemand weet wat er te gebeuren staat. Met veel open plekken in het verhaal zorgt Grossman keer op keer voor nieuwe vragen. Hij plaatst mysterie op mysterie, zonder te overdrijven.
Tegelijkertijd lijkt ook de aandacht voor het innerlijk van de twee hoofdpersonen bijzonder effectief. Heel gedetailleerd beschrijft Grossman de gedachten en gevoelens van Tamar en Assaf, waardoor ze voor eenieder begrijpelijk worden. Ze zijn veel meer dan papieren poppetjes; ze zijn mensen en kunnen je hart breken.
En dat is dan ook precies wat ze doen in De stem van Tamar. Grossman slaagt er in een prachtig, maar tevens ontroerend en indrukwekkend verhaal te vertellen, op zo’n manier dat het slaagt en mensen raakt. Precies op de juiste plaatsen geeft hij de lezer houvast, om hem vervolgens achter te laten, in verwarring, ontroering of verbazing. Hij deelt een prachtige rol toe aan de verteller van het verhaal en maakt zo De stem van Tamar tot een sterk verhaal dat bijzonder geconstrueerd is.
David Grossman / De stem van Tamar / vertaald door H. Man / uitgeverij Cossee / 414 blz. / ISBN 978 9059 366848