“Soms, als je denkt dat je het leven begrijpt, met al zijn hoogte- en dieptepunten, als je denkt dat het je niet meer kan overvallen met al te grote verrassingen, neemt het toch een wending die je niet had voorzien.”

Nachtblauw

behelst het verhaal van het ontstaan van Delfts blauw.

Simone van der Vlugt

brengt met de fictieve Catrijn de Gouden Eeuw naar het heden. Ze neemt je mee naar het jaar 1654 en laat de geschiedenis, met al zijn grillen herleven. Nachtblauw is moeilijk weg te leggen door de typische Van der Vlugt-succesformule: Van der Vlugt beschrijft op meeslepende wijze een boeiend geschiedenisverhaal over een sterke en onafhankelijke vrouw en combineert daarbij feit en fictie.

Catrijn besluit in 1654, na het overlijden van haar man Govert, naar Alkmaar te trekken om een nieuw leven te beginnen. Wanneer daar voor haar geen werk is, trekt ze door naar Amsterdam. Daar kan ze aan de slag als huishoudster bij Adriaen en zijn vrouw. Van der Vlugts verhaal kenmerkt zich vanaf het begin door de aantrekkelijke, vlotte schrijfstijl. Door kenmerken uit de tijd te verwerken in haar verhaal, trekt de auteur niet alleen de aandacht, maar schept ze ook een deel van de enscenering. De trekschuit, de bedstee en de gelagkamers; alles doet ons denken aan jaren geleden. Echter, ze slaagt er niet in een volledige couleur locale te creëren. De opbouw van de zinnen en het woordgebruik verraden haar werkelijke moment van schrijven: de moderne tijd.

De vrouw van Adriaen schildert om zich gelukkig te voelen. Voor Catrijn een mooie kans mee te kijken: zij schilderde thuis ook altijd. Wanneer Adriaens vrouw les krijgt van de bekende Nicolaes Maes, verraadt Catrijn haar talent door stiekem ook een keer te gaan schilderen. Als oudbekende Jacob ook nog in Amsterdam komt en Catrijn dreigt haar geheim rondom haar overleden man te vertellen, kan Catrijn niet meer in Amsterdam blijven en neemt ze ontslag. Adriaen regelt een werkplek in Delft voor haar bij plateelschilder Evert. Kan ze ontkomen aan Jacobs dreigement? Kan ze een nieuw leven opbouwen bij Evert en zijn werkplek?

Van der Vlugt maakt in

Nachtblauw

wederom gebruik van haar succesvolle concept. De sterke, avontuurlijke, eigenwijze vrouw vinden we nu niet terug in de vorm van Jehanne, Lideweij of Jacoba maar in Catrijn. Haar gedrag en haar beslissingen maken het verhaal vanaf bladzijde één aantrekkelijk: je weet dat ze voor onrust gaat zorgen. Nieuw is Van der Vlugt hierin niet.

Ook niet nieuw zijn de geschiedeniselementen in Van der Vlugts verhalen. Dat ze haar geschiedenis ook nu kent, is wel duidelijk. Talloze verwijzingen naar historische figuren als Nicolaes Maes, Carel Fabritius, Quirijn en gebeurtenissen maken het verhaal aannemelijk, maar details over ‘Het Puttertje’, de pest of ‘De Porceleyne Fles’ geven het verhaal net een beetje extra.

Naast het geschiedenisverhaal dat in

Nachtblauw

aangehaald wordt, beslaat het boek ook het ontroerende verhaal van Catrijn. Waar de vrouw keer op keer door ellende gegrepen lijkt te worden, probeert ze zelf steeds het beste van haar leven te maken, maar bewaart ze ook haar geheimen. Van der Vlugt grijpt haar kans door enerzijds belangrijke levenslessen uit te dragen:

“Waarschijnlijk worden we allemaal gekweld door schuld- en angstgevoelens. Wat weet je nou echt van de mensen om je heen? Iedereen heeft grote en kleine geheimen, waar we zo goed en kwaad als het gaat ons leven omheen bouwen,”

en anderzijds de typische Gouden Eeuw-gedachte te uiten:

“Sommige beslissingen neem je met je gevoel, andere met je verstand. (…) Ik heb het aan mezelf te wijten dat ik nu met de brokstukken zit.”

Daarmee maakt ze Catrijns verhaal op meerdere vlakken waardevol.

Nachtblauw

verrast niet: Van der Vlugt gebruikt haar bekende verhaalopbouw. Echter, de manier waarop de fictieve Catrijn geplaatst wordt in de werkelijke Gouden Eeuw doet het verhaal goed. Ook deze sterke vrouw verbaast je, net als Jehanne, Lideweij of Jacoba.

“Er bestaat geen overtreffende trap van verdriet, je hebt niet meer tranen dan je lichaam kan produceren. Op een gegeven moment kun je niet eens meer huilen, alleen heel stil worden.”

Deze recensie is geschreven door Marloes Otten. Docente Nederlands op een school in Meppel, waar ze les geeft aan leerlingen uit de onderbouw van de havo, de mavo en het vwo. Marloes is een echte boekenwurm: van Mulisch tot Hertmans, van Lewinsky tot Williams: je maakt haar met van alles blij.

Nachtblauw / Simone van der Vlugt / Uitgeverij Ambo/Anthos / 315 bladzijden / ISBN: 978 9026 334 061