Meer dan tien jaar geleden schreef

Floortje Zwigtman Wolfsroedel

, een boek dat bekroond werd met onder andere de Gouden Uil voor Jeugdliteratuur in 2003. Tegelijkertijd waren er ook andere geluiden.

Wolfsroedel

zou jongeren geen hoop bieden. In 2015 komt deze jongerenroman opnieuw uit, aanleiding genoeg om het verhaal te herlezen.

“Het zijn herinneringen, het zijn verhalen, en daarom zijn ze heilig.”

Wolfsroedel

bevat het levensverhaal van Ion, dat hij vertelt aan kleinzoon Vilcu. Ion verkiest op een dag met zijn vrienden Alexandru en Vulpe het roversleven in het woud boven het armoedige zware leven in het dorp: ze willen zich aansluiten bij de bende van Vulpes broer Lupu. Na een paar zware tests, mogen ze bij de roedel en krijgen ze een nieuw leven in het bos. Maar dan ontdekken ze het gebied van Snagov. Ze vinden het graf van de machtige Vlad, met al zijn rijkdommen en ze maken kennis met de mysterieuze kluizenaar, schaapherder en Mara. Kunnen de jongens elkaars vrienden blijven nu macht en rijkdom zo’n grote rol gaat spelen?

“Verhalen zijn magisch. Ze verbinden heden en verleden, deze wereld en de andere. En wie in de draden van een verhaal verstrikt raakt, kan zich er niet meer uit bevrijden, dat had ik zelf ondervonden.”

De compositie van

Wolfsroedel

is goed doordacht, waardoor het verhaal gelaagd wordt. Ion vertelt zijn levensverhaal. Af en toe haalt hij ons terug naar het heden, door Vilcu in het verhaal te betrekken. Vervolgens trekt hij ons weer mee naar het verleden. Daarmee wordt

Wolfsroedel

een verhaal binnen een verhaal; je blijft beseffen dat het een vertelling is. De kluizenaar en de schaapherder vertellen daarnaast geschiedenisverhalen over de machtige broers Vlad en Radu, waardoor wederom een verhaal binnen een verhaal ontstaat. Ook voegt Zwigtman kronieken en brieven toe, waardoor

Wolfsroedel

een extra dimensie krijgt. Via een woordenlijst achterin het boek verduidelijkt ze woorden, om de bekende geschiedenis te ondersteunen. Naarmate de tijd in het boek verloopt, komen de verhalen op unieke wijze samen. Het verhaal van Radu en Vlad krijgt betekenis binnen het verhaal van Ion en zijn vrienden en de kluizenaar en de schaapherder spelen een essentiële rol; ze verwoorden goed en kwaad en tonen de gevolgen van macht en rijkdom. Deze prachtige structuur leidt ertoe dat je goed over het verhaal nadenkt. De overeenkomsten tussen Vlad en Radu versus Lupu en Vulpe zijn groots en betekenisvol.

“Help me Lupu te vernietigen,’ zei hij, ‘te vernietigen, schaapherder, niet enkel te verslaan.”

Dat de perspectieven door het verhaal heen blijven wisselen zorgt er ook voor dat ook het beeld van de lezer zich steeds blijft aanpassen, want elk beetje informatie maakt de situatie complexer en doet de lezer zich opnieuw afvragen: wie is goed? En ook reist de vraag: bestaat er überhaupt wel goed? Goed en slecht ligt dicht bij elkaar en doordat de schaapherder en de kluizenaar de jongens dingen op een bepaalde manier vertellen, weten ze hen heel slim te manipuleren.

“Wie rijk is, heeft nooit genoeg” en dat is precies wat Zwigtman ons laat zien. Via Lupu en Vulpe toont ze ons vanaf het begin de gevaren van rijkdom en macht. Via zinnen als “van niets wordt men zo dronken als van de overvloeiende beker van macht, het succes. Men wil meer. Eeuwig meer, ook al drupt er bloed in de mede” toont ze de essentie van dit thema. De strijd tussen Radu en Vlad en de latere strijd tussen Vulpe en Lupu zijn schoolvoorbeelden van de problematiek die Zwigtman schetst: het raakt je, je leeft mee. Dit des te meer doordat familiebanden worden geraakt en geschonden. Vanaf het moment dat Vlads graf gevonden wordt, draaien de verhoudingen tussen de jongens en slaat het noodlot toe. De schaapherder wordt steeds harder, hij toont zijn ware aard. Iedereen ziet wat er gaat gebeuren, niemand kan wat doen. Is dat niet precies wat Zwigtman ons wil vertellen? Daarbij heeft elk element uit het verhaal betekenis. Waarom speelt juist engel Michael een rol? Wat heeft St. Andreasdag met het verhaal te maken en waarom moeten de jongens van hun vijanden dieren maken? Wie was Vlad III oftewel Vlad Dracula? Al die ‘verstopte’ elementen maken het verhaal waardevoller; ze dragen allemaal op een of andere manier bij aan de thematiek, niets lijkt toeval.

Wolfsroedel

wordt daarmee een verhaal om niet te vergeten.

Wolfsroedel

bevat een verhaal om over na te denken en dat wordt door alles ondersteund. De prachtige compositie, de verborgen symboliek en diepgaande thematiek maken een interessant verhaal vol gebeurtenissen compleet. Zwigtman neemt je op unieke wijze mee naar een andere cultuur, in een andere tijd. Ze toont je de gevaren van macht en rijkdom en komt daarbij met een geschiedenisverhaal akelig dicht bij de realiteit. Toch blijft de lezer zich continu wel bewust van het feit dat het een verhaal is, zowel vanwege Vilcu die aangesproken wordt, als vanwege de fantasie-elementen die voorbijkomen. Hiermee doet het soms ook denken aan een duister verhaal wat verteld wordt om juist te voorkomen dat de fouten opnieuw gemaakt worden, zoals sprookjes vroeger bedoeld waren om kinderen over goed en slecht te leren.

“Was alles anders gegaan als vader ons niet naar Adrianopel had gebracht? Ik weet niet wat de karakters van kinderen vormt, de sappen in de buik van hun moeder of de omgeving waarin ze later opgroeien. Op welke momenten kan het misgaan?”

Deze recensie is geschreven door Marloes Otten en Jacoline Maes. Marloes Otten is docente Nederlands op een school in Meppel, waar ze les geeft aan leerlingen uit de onderbouw van de havo, de mavo en het vwo. Marloes is een echte boekenwurm: van Mulisch tot Hertmans, van Lewinsky tot Williams: je maakt haar met van alles blij. Jacoline Maes is 18 jaar en komt uit Bleiswijk.

Wolfsroedel / Floortje Zwigtman / Luitingh Sijthoff / (heruitgave) November 2015 / 512 pag. / ISBN: 9789024569441