Er is leven

Er is leven na de dood

Bernlef, iedereen kent hem als de getalenteerde Nederlandse schrijver die in 1984 veel lof kreeg met zijn boek

Hersenschimmen

.  Maar laat ons eerlijk zijn, niet enkel

Hersenschimmen

was een succes: Bernlef schreef werkelijk niets dat zijn schrijven niet waard was! Het verbaast dan ook niemand dat hij in 1994 de P.C. Hooftprijs won voor zijn heel oeuvre. En laat ons opnieuw eerlijk zijn… Niet veel schrijvers doen het hem na, maar zelfs na zijn dood bleef hij menig literaire harten verwarmen met nog vier pareltjes:

Onbewaakt ogenblik

(2012),

De ruïnebouwer

(2013),

Wit geld

(2014) en

Een onschuldig meisje

(2015).

De vrijheid gaat in ’t rood gekleed

Lucille is een meisje van dertien. Op school doet ze haar jaar over en daarmee is ze een jaartje ouder dan haar klasgenoten. Lucille snakt naar aandacht en hoe meer aandacht ze krijgt, hoe gelukkiger ze wordt (lees: denkt te worden). Wanneer er een nieuwe, jonge en knappe leraar de schoolpoort binnenwandelt is Lucille als vanzelfsprekend in haar nopjes. Ze grijpt haar kans en ze doet er alles aan om de aandacht van Jos Swinkels te krijgen. Het is namelijk haar  taak – zo vindt zij – om tegen de bestaande orde in verzet te komen en vermits Jos Swinkels nu de bestaande orde komt vertegenwoordigen, wordt hij beslist het nieuwe slachtoffer. Lucille onderneemt actie en al snel doen er tal van insinuaties over seksueel misbruik in het dorp de ronde. De roddels gaan een eigen leven leiden en het gaat van kwaad naar erger. Kan Jos Swinkels het in zijn eentje redden tegen al deze wilde verhalen?

‘


Hij is wel knap,’ zei ze aarzelend.


Leonie


knikte. Ja, hij was knap.


‘Des te erger,’ zei Lucille.


‘Knappe mannen zijn gevaarlijk. Juist omdat ze knap zijn. Voor je het weet maken ze je verliefd en ga je voor ze door de knieën. Dan willen ze van alles van je en ben je in hun macht. Wij moeten vooral knappe mannen bestrijden, te beginnen met deze.’ Zo sprak Lucille.


(Een onschuldig meisje, blz. 13)

Schuldig tot het tegendeel bewezen is

Als je enkel het verhaal leest en niet verder nadenkt over de achterliggende betekenis, zou het verhaal als oppervlakkig bestempeld kunnen worden: “Het zoveelste verhaal over hetzelfde onderwerp, here we go again!” Dat was ook wat ik in het begin van het verhaal dacht, niets bijzonders. Toch heb ik mijn mening enigszins moeten herzien. Over het onderwerp zijn al talloze boeken geschreven en films gemaakt, maar er schuilen enkele filosofische doordenkers achter het verhaal die je niet zomaar in elk verhaal tegenkomt.

Jos Swinkels, schuldig tot het tegendeel bewezen is. Is hij onschuldig? Of is hij toch ook tikkeltje schuldig, want – en laat ons opnieuw eerlijk zijn – Lucille laat hem toch ook niet helemaal koud?! Maar ook voor Lucille geldt dit. Zij is in het verhaal ook zeker geen heilig boontje, maar toch is zij zowel schuldig als onschuldig. Bernlef geeft hiermee enerzijds kritiek op de maatschappij, want al voor zo lang er leven is laten mensen zich leiden door roddels. Schuldig, schuldig, schuldig… tot het tegendeel bewezen is! Maar anderzijds geeft Bernlef ook kritiek op de carrièreouders die op de dag van vandaag toch aan kinderen beginnen. Zo gaat het in het verhaal ook met de ouders van Lucille. Ze kijken nauwelijks naar haar om, en laten haar steeds thuis achter met de boodschap dat er eten in de koelkast staat. Geen wonder dat ze elders aandacht gaat vragen, toch?!

Klein maar fijn

Met het amper 164 bladzijden dikke (of moet ik eerder dunne zeggen?!) boek omschrijf ik het verhaal graag als een klein-maar-fijn-verhaal. Bernlefs schrijfstijl blijft verbazen! Eenvoudig, maar doordacht. Hij krijgt je vanaf de eerste bladzijde mee in het verhaal. Weliswaar geen verhaal met een wauw-effect, maar wel filosofisch en knap. Mooi om als laatste bij zijn overige werken te plaatsen!

Deze recensie is geschreven door Lore Evens. Lore is 24 jaar. Ze is bachelor in de toegepaste school- en pedagogische psychologie en bachelor in het secundair onderwijs Nederlands, geschiedenis en project algemene vakken. Lore studeerde drie jaar in Antwerpen en drie jaar in Leuven. Momenteel woont ze in Maaseik. Lore schrijft ook over boeken e.d. op haar eigen blog:

Een onschuldig meisje / Bernlef / Singel Uitgeverijen / 2015 / 144 pag. / ISBN 9789021456263