Wat nou als jouw vader de avond voordat jij op kamp gaat naar je toekomt met de mededeling dat hij je na het kamp iets wil vertellen. Iets wat zijn leven en dus ook jouw leven enorm gaat veranderen. En, je mag ook niet tegen je broertje of je moeder zeggen dat je vader dit gezegd heeft. Ada’s vader Han komt op een avond met deze mededeling, die Ada’s kamp natuurlijk helemaal verpest. Als Ada thuiskomt van het kamp, komt haar vader dan met de mededeling: hij wordt een vrouw, Hannah. Maar, Ada moet hier nog maar niks over tegen haar broertje en moeder zeggen.

Fijn, om als dochter zo’n mededeling alleen te moeten verwerken. Zo gaat het het hele boek door. Ik kreeg na de eerste paar hoofdstukken al de neiging een ‘handboek voor ouders die zich om laten bouwen’ te schrijven, ook al heb ik er persoonlijk helemaal geen verstand van. Na het lezen van dit boek weet ik in ieder geval wel hoe het niet moet.

Ada’s wereld staat op zijn kop na deze mededeling. Haar vader is haar vader niet meer, maar ook niet haar moeder, wat is hij of zij eigenlijk? Ineens stelt Han of Hannah haar vragen over hoe het is om ongesteld te zijn. Hij of zij vult ineens de helft van Ada’s kast met nieuwe jurken. En dat is nog maar het begin van alles. Ada’s leven wordt een trein, die veel te snel gaat maar niet meer kan stoppen. Haar moeder zit ineens dagen als een grijs standbeeld op de bank, zonder te praten, te eten of te zorgen voor Ada en haar broertje Otto. Han verandert door operaties in het buitenland in Hannah en is dan teleurgesteld als ze geen kaartje krijgt van Ada.

In het begin komt Ada’s vader als vrouw aan bij hun huis, maar kleedt hij zich in het washok om tot man. Otto weet namelijk nog van niks. Het verschil tussen de jongen Otto en de oudere Ada is prachtig beschreven. Otto, die gewoon wil dat alles goed is en na de eerste schrik gewoon bij Hannah op schoot kruipt. Ada aan de andere kant zet zich juist af. Haar ouders en Otto doen alsof alles goed is, maar dat is het gewoon niet. Ineens wordt zij tegelijk met haar vader vrouw, iets waar haar vader helemaal geen moeite mee heeft. ‘Jij begrijpt mij wel, jij bent zelf ook vrouw’, zegt hij bij elk, voor Ada, ongemakkelijke onderwerp.

Ada’s ouders zijn alles behalve tactvol. Ada mag niks tegen haar vriendinnen zeggen, het dorp hoeft nog niks te weten. Ze moet het allemaal maar in haar eentje zien te bolwerken. Haar ouders doen vooral alsof er niks verandert en er niks aan de hand is. Als het dan toch uitkomt en Otto op het schoolplein gepest wordt, is het allemaal Ada’s schuld. Hannah is er ook heel open over dat ze eigenlijk twee keuzes had: of zelfmoord plegen, of zich om laten bouwen. Ze stond op het punt om tegen een brug aan te rijden, toen ze zich bedacht dat ze zich zelf een kans wilde geven als vrouw. Als Ada dit hoort, is het voor haar duidelijk. Haar vader is blijven leven voor zichzelf, niet voor haar, haar moeder of haar broertje. Van den Berg heeft deze familiebanden heel sterk neergezet. Iets wat ze in meerdere van haar boeken doet. Je voelt de frustratie en de onmacht van Ada. Ik merkte aan mezelf dat ik over de personen in het boek begon te praten alsof ze echt bestonden en ik boos werd op Han alsof hij de vader van een vriendin van mij was.

Langzamerhand begint Ada haar vader te accepteren als Hannah. Ze slaat een arm om hem heen als hij haar een mooi cadeau geeft en gaat met haar broertje op bezoek in zijn nieuwe huis. Ze uit zich in vechtsport, tekenen en in het verhaal dat ze Otto vertelt. Het is een verhaal over een trein waarin ze op zoek zijn naar hun vader, een mooie metafoor. Deze metafoor heeft van den Berg goed uitgewerkt en precies op de juiste momenten in het boek gebruikt. De trein kan niet meer stoppen, hij dendert door en Otto en Ada zijn samen. Ze komen van alles tegen, totdat Otto vindt dat het verhaal af moet lopen. Het gaat nu toch allemaal goed in het echt? Deze metafoor heeft van den Berg mooi uitgewerkt en precies op de juiste momenten in het boek gebruikt. Totdat Hannah weer met een geheim komt, het valt haar heel erg tegen om een vrouw te zijn…

Wissel / Sabine van den Berg / Uitgeverij Atlas Contact / 2013 / 256 pag. / ISBN 9789045701691