Maaike en Tina bespreken

De donkere kamer van Damokles

(1958) van W.F. Hermans. Dit boek is verschenen ter gelegenheid van de actie Nederland Leest in 2012. Voor de lezers die het boek nog niet kennen, hieronder nog even een heel beknopte samenvatting:

Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakt Henri Osewoudt, de zoon van een sigarenboer en een psychisch gestoorde moeder, betrokken bij allerlei verzetsactiviteiten. Dit allemaal dankzij zijn ‘dubbelganger’ Dorbeck, die hij aan het begin van de oorlog bij toeval leert kennen. Aan het eind van de oorlog en erna blijkt Osewoudt tot zijn verbazing en frustratie echter niet als held maar als verrader te worden beschouwd. Osewoudt is voor zijn verdediging volledig afhankelijk van de onvindbare Dorbeck. Maar ja, bestaat die Dorbeck eigenlijk wel?

Tina:

Afgelopen maand (november) was weer de Nederland Leest campagne.

Maaike:

Oh ja, dat ken ik. Dat bestaat al een aantal jaren. Ik heb onder andere

De grote zaal

(2010) van Jacoba van Velde,

Oeroeg

(2009) van Hella S. Haasse en

De gelukkige klas

(2007) van Theo Thijssen in mijn kast staan. Het CPNB (Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) deelt een maand lang gratis een boek uit, voor leden van bibliotheken in Nederland en Vlaanderen en Nederlandse scholieren. Wat vind jij van het initiatief?

Tina:

Ik vind het een leuk initiatief. Ik denk dat heel veel mensen hierdoor boeken gaan lezen die ze anders nooit zouden lenen bij de bibliotheek. Doordat ze het boek nu gratis krijgen, gaan ze het dan toch lezen.

Maaike:

Ik ben het helemaal met je eens. Ik heb een aantal mensen het boek al in de trein zien lezen. Dus ik denk zeker dat het mensen aan het lezen zet. Heb jij het boek eigenlijk al gelezen?

Tina:

Ik heb het boek al eens gelezen op de middelbare school, voor de leeslijst. Ik vond het toen een intrigerend boek. Het gaat voor mij echt over identiteit: goed, slecht, echt, verzonnen. Het boek roept allerlei vragen op en heeft me toen ook echt aan het denken gezet. Nu hij weer in de bieb lag, leek het mij leuk om het boek nog een keer te lezen om te kijken of mijn beleving van het boek is veranderd.

Maaike:

Wat leuk dat je hem nog een keer hebt gelezen. Is je mening ook veranderd?

Tina:

Niet echt, maar je leest het boek wel anders omdat je weet wat er aan het einde komt. Ik heb het echt gelezen met in mijn achterhoofd dat Dorbeck misschien niet bestaat en dat Osewoudt dingen ziet die er niet zijn.

Maaike:

Ik vond het motto ook erg goed bij het boek passen.* Ik vond het wel een heel mooi boek en de verhaallijn is sterk, maar het verhaal is een beetje traag, zeker voor nu. Ontwikkelingen volgen elkaar niet heel snel op. Daardoor had ik wel moeite om geboeid te blijven.

Tina:

Een vriend van mij, Jeroen, vond het juist heel makkelijk weglezen. Hij noemde het een goed te lezen boek dat ruimte laat voor speculatie en discussie, omdat je je gaat afvragen wat het hoofdpersonage echt heeft gedaan en waar Dorbeck is gebleven. Is die Dorbeck een persoon waarvan Osewoudt hoopte dat hij het zou zijn of heeft hij daadwerkelijk bestaan? Is Osewoudt een verzetsheld of toch een verrader?

Maaike:

Het boek wakkert inderdaad discussies aan, want een vriendin van mij, Inge, vond Osewoudt ronduit onsympathiek en heeft een grote aversie tegen het hoofdpersonage. Vol verbazing las zij wat hij allemaal deed zonder schijnbare wroeging. Zij vond het daardoor lastig om de roman een kans te geven.

Tina:

Het CPNB speelt in op deze vragen door de roman in twee edities uit te geven: met een groene en een rode kaft. Groen staat hierbij voor ‘goed’ en rood voor ‘slecht’. En dat heeft natuurlijk alles te maken met het hoofdpersonage en hoe de lezer hem ziet.

Maaike:

Ik ben heel benieuwd naar de mening van anderen over het boek. Het zou leuk zijn als lezers reageren via


en/of


.

* Motto


‘Ik kan hem zoeken als hij er niet is, maar hem niet ophangen als hij er niet is.

Men zou kunnen willen zeggen: “Dan moet hij er toch ook zijn als ik hem zoek.”

– Dan moet hij er ook zijn als ik hem niet vind, en ook als hij helemaal niet bestaat.’

Ludwig Wittgenstein

Deze boekbespreking is geschreven door Tina Bruinsma en Maaike de Boer. Tina (24) heeft in 2012 de opleiding Engelse Taal en Cultuur afgerond aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maaike (26) studeerde in 2011 af aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij volgde daar de opleiding Kunsten, Cultuur & Media met als specialisatie Literatuur.