Een ouderwetse kauwgomballenautomaat, een viesbruine kleur en lelijke letters op de kaft. Niet veel reden dus om juist dit boek uit honderden anderen te kiezen. Ondanks – of misschien juist dankzij – deze lelijkheid pak je het toch uit de kast en begint te lezen. Wauw. Het begint al met Jonathan Safran Foer, die het ‘de grappigste, donkerste en meest treffende’ verhalen noemde die hij in lange tijd gelezen had. Dan gaat het verder: ’een held van de Israëliërs’ volgens de NRC, ‘briljant’ zegt Rushdie, het hoogst aantal sterren van de Volkskrant. Hooggespannen verwachtingen dus.
Het zijn verhalen waar je midden in valt. Ze dringen zich aan je op en moeten wel indruk op je maken. Over een vrouw die onder de tong van haar vriend een piepkleine rits vindt, en verder leeft met de jongen die achter de rits schuil gaat. Een goudvis die wensen kan vervullen. Een jongen die alle leugens die hij ooit vertelde weer tegenkomt. Drie mannen die op gewelddadige wijze een verhaal eisen dat vervolgens werkelijkheid wordt. Ondanks dat Keret met zijn verhalen een uitweg wil bieden uit het turbulente leven in Israël, vormt de dreiging van geweld een constante factor in het boek.
Er zijn verhalen – zoals bovenstaande – die in hun absurditeit zo sterk zijn dat je ze niet snel vergeet. En er zijn verhalen die schijnbaar nergens over gaan, maar toch een bepaalde sfeer oproepen. Surrealistisch en lastig te vertellen aan anderen – vandaar dat in recensies steeds dezelfde verhalen genoemd worden. Toch zijn het juist de laatste verhalen die de meeste indruk maken, zoals een boek waarvan je het einde vergeten bent en alleen de sfeer nog weet. Meerdere keren vroeg ik me af hoe iemand zoveel fantasie en inzicht in de menselijke geest kan hebben en dat ook nog eens zo goed op kan schrijven.
Toch is dit mijn mening achteraf; had ik deze recensie eerder geschreven dan was ik veel minder positief geweest. Misschien komt het juist doordat de verhalen zo kort zijn, dat je je volledige aandacht erbij moet houden. Bovendien zat ik – gewend aan raamvertellingen – te wachten tot personages terug zouden komen, wat dus niet gebeurde. Het boek was al op de stapel half uitgelezen boeken terecht gekomen (wat ook verklaart waarom deze recensie even op zich heeft laten wachten), toen ik opeens toch volledig gegrepen werd door de absurditeit van het alledaagse, het donkere en de schoonheid ervan, en bovenal door Kerets kracht om in simpele bewoording de zwaarte en complexiteit van het leven te vatten. Mijn tip: niet te snel lezen en elke dag één verhaal, dat zou het beste zijn, om na afloop gewoon weer opnieuw te kunnen beginnen.
Deze recensie is geschreven door Nienke Zoetbrood, 20 jaar, student in Utrecht
De verrassing / Etgar Keret / vertaald door Adriaan Krabbendam en Ruben Verhasselt / Uitgeverij Podium / 2012 / 251 pag. / ISBN 9789057594571