1944. De Hongaarse Hanna Mendel heeft een droom. Ze wil net zo’n beroemde pianiste worden als Clara Schumann. Haar toelatingsbewijs voor het conservatorium belooft in ieder geval een mooie toekomst. Maar op een dag wordt haar getto leeggeruimd en moet ze op transport naar Auschwitz, samen met haar familie. In het kamp blijft haar talent niet onopgemerkt. Ze wordt gesommeerd op auditie te komen bij de sadistische kampcommandant; haar pianospel betovert hem. Vanaf dat moment wordt ze elke dag in zijn huis verwacht en moet ze naar believen voor hem spelen. Soms de hele dag, soms helemaal niet, omdat zijn hoofd er niet naar staat. Elke dag is er de angst dat ze een faux pas maakt. Als ze verliefd wordt op de zoon van de kampcommandant wordt haar leven nog gecompliceerder; kan dat eigenlijk wel, verliefd zijn op de vijand? Hanna speelt de sterren van de hemel. Maar redt het ook haar leven?

Weer een boek over de oorlog, zou je zo stilaan beginnen denken. Maar Suzy Zail heeft, best opmerkelijk, gekozen voor de Tweede Wereldoorlog. Dit heeft ze naar eigen zeggen gedaan na het horen van het verhaal van haar vader die zelf dertien jaar oud was toen hij op een propvolle veetrein naar Auschwitz werd gestuurd.

Over het algemeen ben ik best wel fan van oorlogsverhalen. Ik vind het fantastisch hoe de personages in gruwelijke tijden hun escapisme vinden in bijvoorbeeld muziek. Ze leren ons onze hoop te koesteren en vooral om nooit de moed te verliezen en te blijven geloven in een goede afloop. En ik blijf me ook steeds verbazen over hoe zulke dingen als gaskamers, dwangarbeid en dergelijke  allemaal zijn kunnen gebeuren en hoe mensen (hier vooral Joden) dingen gaan geloven als je ze maar vaak genoeg herhaalt.

De auteur heeft het verhaal uit een origineel standpunt geschreven: een meisje dat dankzij haar liefde voor muziek de gruwel overleeft. Dat maakte het boek voor mij meteen nog beter omdat het iets is dat ik nog niet gelezen had. Daarbij komt dat Zail niet terugdeinst om de ellende, de haat en de angst te vermelden en de gruwelijke gebeurtenissen uitvoerig te beschrijven. Ik ben van mening dat je dit moet hebben meegemaakt om het je te kunnen voorstellen, maar de auteur gaf mij soms het gevoel dat ik er ook letterlijk bij was. De spanningsopbouw start wel zeer sterk, maar in verschillende hoofdstukken komt de climaxt m.i. te snel of op het verkeerde moment waardoor er niet altijd het gewenste effect ontstaat. Dit is soms wel jammer omdat het de passages dan minder belangrijk of minder interessant doet lijken en ik viel zo ook af en toe even uit het verhaal.

Het boek leest daarentegen wel vlot weg en is redelijk eenvoudig geschreven met focus op het verhaal en niet op taal. Het enige wat bij sommige lezers voor problemen kan zorgen is het Duits, Hongaars en Hebreeuws, maar ook daar is aan gedacht: je vindt een verklarende woordenlijst achterin het boek. Geen reden dus om het boek niet te lezen!

Suzy Zail schrijf met

De gave van Hanna Mendel

een schitterend boek over de Tweede Wereldoorlog dat niet onopgemerkt mag blijven in de grote stapel oorlogsboeken. En zoals de auteur zelf zegt: ‘Het is belangrijk dat we proberen te begrijpen hoe het voelde om in zo’n kamp gevangen te zitten. De beste manier om te zorgen dat het niet opnieuw gebeurt, is door geschiedenisboeken en autobiografieën te lezen, door over de Holocaust te praten en te schrijven.’

De gave van Hanna Mendel / Suzy Zail / Vertaald door Hannie Tijman / Uitgeverij Karmijn / 2015 / 205 blz. / ISBN 9789492168023